kl. 6 język polski z 28 marca

Temat: Średniowieczni rycerze.

Proszę przeczytać tekst „Rycerze, damy i Najświętsza Panna” podr. s. 226- 230.

Odpowiedź pisemnie na pytania do tekstu.

1.W jakiej formie został zapisany tekst?

2.Co jest tematem tekstu?

3. Od jakiego wyrazu wywodzi się francuskie słowo „chevalier” oznaczające rycerza?

4. Jak wyglądał rycerz i czym się na co dzień zajmował?

5. Jakimi cechami musiał się odznaczać rycerz? Jakim wartościom służył?

6. Jak się nazywali najbardziej znani rycerze?

7. Kim dla rycerza była dama?

8. Jaką rolę w życiu rycerza odgrywała matka Jezusa?

Kodeks rycerski - zbiór zasad etycznych, moralnych i zawodowych, którymi kierowali się rycerze. 

Kodeks rycerza doskonałego:

 1.Jest wierny królowi.

 2.Walczy w obronie Ojczyzny.

 3.Jest wierny damie serca.

 4.Jest odważny i dzielny.

 5.Jest honorowy.

 6.Gotowy na poświęcenie życia.

 7.Jest waleczny.

 8.Nigdy się nie poddaje.

 9.Staje w obronie skrzywdzonych.

Proszę obejrzeć filmy

Kim byli rycerze? https://www.youtube.com/watch?v=427i0Pz8kYg

Obyczaje rycerskie w średniowieczu https://www.youtube.com/watch?v=nhNdCCzkpqM

Rycerze i turnieje  https://www.youtube.com/watch?v=YoUTV8WVu-M

Dodatkowe informacje ma temat średniowiecza (nie trzeba tego przepisywać, można zrobić notatkę)

Średniowiecze - z łac. medium aevum, media aetas - wieki średnie.

Za początek średniowiecza w Europie uważany jest rok 476, czyli upadek Zachodniego Cesarstwa Rzymskiego. Za koniec średniowiecza przyjmuje się najczęściej różne daty: wynalezienie druku przez Jana Gutenberga ok. 1450, zdobycie Konstantynopola przez Turków 1453, dotarcie Krzysztofa Kolumba do Ameryki 1492.

Początek epoki w Polsce przypada na czasy Mieszka I (966 rok jako data przyjęcia chrztu), zaś koniec na XV wiek.

Łacina pozostawała przez długi okres jedynym językiem, w którym tworzono dzieła literackie czy naukowe. Języki narodowe jako narzędzie tworzenia pojawiły się dopiero w schyłkowym średniowieczu, by w pełni rozwinąć się w następnej epoce. W Polsce po łacinie powstały np.:  kroniki Galla Anonima z XII w. oraz kroniki Wincentego Kadłubka z XIII w. Rozwój języka polskiego nastąpił wraz z przyjęciem chrztu, kiedy to na Polskę zaczęła wpływać łacina.

W literaturze średniowiecznej popularne były trzy główne wzorce parenetyczne (czyli wzory postępowania w życiu): ascety lub świętego, rycerza oraz władcy.

1.Asceta/święty
Asceta jest to osoba, która wyrzeka się wartości doczesnych. Człowiekowi, który postanowił poświęcić swoje życie Bogu nie zależy na zdobyciu majątku, sławy czy też miłości rozumianej jako zaspokojenie swoich potrzeb. Dla ascety ważny jest tylko kontakt z Bogiem. Średniowieczni święci rezygnowali ze wszystkiego, rozdawali swój majątek i żyli w ubóstwie. Znani średniowieczni asceci to: św. Aleksy, św. Franciszek z Asyżu.

2.Rycerz
Drugim wzorcem parenetycznym występującym w literaturze tej epoki był wzorzec rycerza. Rycerz powinien być mężny, uczciwy, odważny i religijny. Winien okazywać szacunek przeciwnikom na polu walki, pamiętając o zasadach etosu rycerskiego. Rycerz powinien także poświęcać się dla swojej wiary. Największym wyróżnieniem dla niego była śmierć na polu walki w obronie wiary chrześcijańskiej. Doskonałym przykładem tego wzorca parenetycznego jest Rolland z „Pieśni o Rollandzie”.

3.Władca
Ostatnim wzorcem parenetycznym tej epoki jest ideał władcy. Panujący, podobnie jak rycerz, powinien być osobą odważną, mądrą, sprawiedliwą i religijną. Król powinien przede wszystkim dbać o to, aby jego poddani żyli zgodnie z zasadami etyki. Sam powinien przestrzegać zasad moralnych. Ważne jest także to, aby sprawował rządy tak, aby dobro ogółu było ponad wszystko. Przykładem dobrego władcy może być Bolesław Chrobry opisany w „Kronice” Galla Anonima.

Cechy charakterystyczne architektury romańskiej (X-XIIIw.):

- grube mury,

- sklepienie kolebkowe (o kształcie walca, ciężkie, masywne) lub krzyżowe (dwie skrzyżowane kolebki, tworzące krzyż),

- prostota form,

- mało zdobień, w kościołach jedynie rzeźby bądź płaskorzeźby,

- budowle z zasady są obronne,

- okna małe, wąskie jak strzelnice, położone wysoko, zakończone półkolistym łukiem,

- mroczne wnętrza,
- kamień głównym budulcem, 

- ołtarz zorientowany na wschód (w stronę grobu Chrystusa).

 Katedra i Krzywa Wieża w Pizie

Romański kościół św. Tomasza Kantuaryjskiego w opactwie cystersów w Sulejowie

Jako cechy architektury gotyckiej można wymienić (koniec XII -XVIw.) :

- monumentalizm budowli,

- kościoły wysokie, smukłe, jasno oświetlone,

- akcentowanie kierunków wertykalnych (w górę),

- sklepienie krzyżowo-żebrowe,

- ostre łuki,
- główny budulec w Polsce to cegła, 

- ogromne okna, zajmujące często całe ściany, zakończone ostrym łukiem, wypełnione witrażami (obrazami tworzonymi z kawałków kolorowego szkła),

- kościoły zwykle trzynawowe (rzadko 5), nad głównym portalem zwykle mieściła się rozeta (okrągłe okno z witrażem).

Kościół Mariacki w Krakowie

 Katedra Notre-Dame w Paryżu

Temat: Opisujemy witraż.

Witraż – ozdobne wypełnienie okna, wykonane z kawałków kolorowego szkła  wprawianych w ołowiane ramki osadzone między żelaznymi sztabami.

W Europie pierwsze witraże pojawiły się w średniowieczu, w X wieku we Francji, a także w Niemczech, skąd pochodzi najstarszy udokumentowany fragment witrażu – tzw. okrąg z Wissenburga datowany na IX wiek. Rozkwit witrażownictwa nastąpił w okresie gotyku.

Do Polski technika ta trafiła dopiero w XIV wieku. Jednym z pierwszych i największych ośrodków produkcji witrażu był Toruń.

Proszę przeczytać tekst z zad.  2 na str. 231

Proszę pisemnie odpowiedzieć na pytania

1.Kto został przedstawiony na witrażu?

2.Kiedy żył i z czego był znany?

3.Które elementy wskazują na jego przynależność do stanu rycerskiego?

4. Jakim symbole ozdobiono uzbrojenie?

5. Co oznaczają purpura i złoty kolor na płaszczu postaci?

6. Jakimi cechami (według ciebie) odznaczała się ukazana na witrażu postać?

Proszę opisać witraż zamieszczony na str. 231.

Kościół Najświętszego Serca Jezusa Chrystusa w Rypinie

Pierwszy witraż powstał w 1993 roku, przedstawia dzieło pt. Ostatnia Wieczerza. Witraż usytuowany jest w centralnej części świątyni i zajmuje powierzchnię 212 m², co sprawia, że jest największym witrażem sakralnym w Europie i drugim co do wielkości w świecie. W całości został zaprojektowany i wykonany przez rypińskich artystów plastyków Elżbietę i Andrzeja Bednarskich.

Proszę  obejrzeć filmy

Jak to jest zrobione? Witraże

https://www.youtube.com/watch?v=hlTUoG6rEso

Opowieści gotyckich witraży

https://www.youtube.com/watch?v=azwja_FCw2w

Zadania domowe (zaległe)

1. Napisz charakterystykę Adasia Cisowskiego.

2. Przygotujcie primaaprilisowy numer gazetki szkolnej. 

 3. Proszę napisać sprawozdanie z:  (jeden temat do wyboru)

- Wycieczki szkolnej.

- Uroczystości szkolnej.

- Z jednego swojego dnia.

Proszę czytać lekturę „Felix, Net i Nika oraz Gang Niewidzialnych Ludzi”.

Zaległe zadania domowe proszę wysyłać na aprzybylaknurek@wp.pl w temacie: zadanie domowe oraz imię i nazwisko ucznia