Lekcja WOP Klasa 4B 21/11/2020

Temat: Życie państwowe pierwszych Piastów.

POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW-GRODY I PODGRODZIA

GRODY –osady obronne otoczone wałami, mające rozbudowany system obronny, strzegły granic państwa, a wewnątrz kraju były siedzibami władców lub ich urzędników (kasztelanów), budowane w miejscach z natury obronnych tj. w widłach rzek, pośród jezior, na wzgórzach.

POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW-PODGRODZIA

PODGRODZIA–to osady przylegające do grodów, mieszkała w nich ludność pracująca na potrzeby grodów. Mieszkańcami podgrodzi byli:
-rzemieślnicy
-kupcy
-wojowie
-służba

POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW -DRUŻYNA

DRUŻYNA–wojsko pierwszych Piastów, składało się z kilku tysięcy wojów utrzymywanych wraz z rodzinami przez władcę. Wojowie mieszkali w grodach i wyruszali z władcami na wyprawy wojenne. Od połowy XI wieku władcy przestali bezpośrednio utrzymywać wojów i zaczęli osadzać ich na ziemi.

POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW -PIENIĄDZ

Początkowo wybijano niewiele monet i służyły one raczej dla podkreślenia znaczenia władcy, niż jako środek płatniczy. Później ich ilość znacznie wzrosła.

Na zdjęciu denar z czasów Bolesława Chrobrego.

POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW –ciężary prawa książęcego

DANINY–rodzaj świadczeń na rzecz władcy, uiszczane były najczęściej w zbożu lub zwierzętach hodowlanych.

POSŁUGI –rodzaj świadczeń na rzecz władcy, polegający na obowiązku budowy i naprawy grodów, goszczeniu władcy, w czasie jego objazdu po kraju, udziale w pospolitym ruszeniu w czasie najazdu wroga.

POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW –osady służebne

Wokół grodów tworzono osady służebne. Mieszkała w nich ludność niewolna, głównie jeńcy wojenni. Uprawiali oni ziemię i świadczyli władcom ściśle określone usługi (stąd powstawały nazwy miejscowości np.)
-w Winiarach uprawiano winorośl,
-w Kobylnikach hodowano konie,
-w Grotnikach wyrabiano groty do strzał,
-w Zdunach produkowano garnki,

POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW –zarządzanie państwem

Władca uznawał państwo za swoją własność. Samodzielnie nakładał podatki, zawierał sojusze i decydował o wojnach (państwo patrymonialne).

Żeby zapobiec walkom o władzę po swojej śmierci w 1138 r. Bolesław Krzywousty podzielił Polskę między synów i ustanowił zasadę senioratu. Rozpoczął się okres rozbicia dzielnicowego.

Ziemie polskie w 1138 r.

Najstarszy w rodzie Piastów (senior) miał być zwierzchnikiem pozostałych, dostawał tzw. dzielnicę senioralną i w imieniu wszystkich prowadził politykę zagraniczną.

1180 –zjazd w Łęczycy (obalenie zasady senioratu –seniorem najmłodszy Kazimierz Sprawiedliwy)
1227 –zjazd w Gąsawie (zamordowanie Leszka Białego).

Obok:Pierwszy senior Władysław Wygnaniec.

Skutki rozbicia dzielnicowego

słabość militarna dzielnic,
najazdy sąsiednich państw,
utrata wielu ziem,
utrudnienia w handlu,
spadek znaczenia Polski w Europie,
podziały w polskim Kościele,
wzrost znaczenia możnowładców,

Temat: Polska pierwszych Piastów. Od Mieszka II do Kazimierza Wielkiego.

MIESZKO II (1025 –1034)

Po śmierci Bolesława władzę przejął jego syn Mieszko II, który w 1025 r. koronował się na króla.
W wyniku jednoczesnego najazdu na Polskę Niemiec i Rusi Kijowskiej(1031) utracił zdobycze ojca: Łużyce, Milsko i Grody Czerwieńskie.
Przeciwko królowi zbuntował się brat Bezprym, Mieszko II musiał uciekać z kraju i utracił koronę.

Bezkrólewie i upadek Polski (1034 –1039)

Jeszcze przed śmiercią Mieszko II zdołał wrócić do kraju, ale korony już nie odzyskał.
Po śmierci Mieszka II jego żona Rycheza i syn Kazimierz musieli uciekać do Niemiec.
W kraju zaczęły się bunty możnowładców (np. bunt Miecława na Mazowszu), które powodowały rozbicie kraju.

Ludność obciążona dużymi podatkami i dziesięcinami zbuntowała się pod hasłem powrotu do pogaństwa.
W 1039 r. najechał na Polskę książę czeski Brzetysław(zniszczył Gniezno, wywiózł relikwie św. Wojciecha i odebrał Śląsk).

KAZIMIERZ ODNOWICIEL (1039 –1058)

Kazimierz Odnowiciel przy pomocy wojsk niemieckich i ruskich zjednoczył na nowo Wielkopolskę, Małopolskę, Mazowsze i Śląsk. Przeniósł stolicę ze zrujnowanego Gniezna do Krakowa.
Częściowo odbudował zniszczoną przez reakcję pogańską organizację kościelną.

BOLESŁAW ŚMIAŁY (1058 –1079)

BOLESŁAW ŚMIAŁY (SZCZODRY)umocnił państwo, odbudował zniszczoną organizację kościelną.
Organizował wyprawy na Ruś i Węgry, osadzał na tamtejszych tronach swoich kandydatów. W sporze papieża Grzegorza VII z cesarzem Henrykiem IV popierał papieża. W 1076r. koronował się w Gnieźnie na króla za zgodą papieża.

-prawdopodobnie podczas nieobecności króla w kraju wybuchł bunt możnych, biskup krakowski Stanisław był ich przywódcą, lub wstawił się za nimi u porywczego króla,-w 1079 r. król kazał biskupa poćwiartować, za co spotkała go klątwa Kościoła,-musiał uciekać z kraju na Węgry, a tron objął jego brat Władysław Herman,

WŁADYSŁAW HERMAN (1079 –1102)

WŁADYSŁAW HERMAN był nieudolnym władcą.
W polityce zagranicznej przeszedł do obozu cesarskiego i nie starał się o koronę królewską.
O polityce wewnętrznej decydował nie książę, lecz jego wojewoda Sieciech. Funkcję „stolicy” pełnił w jego czasach Płock.

Jeszcze za życia w 1097 r. Władysław Herman został zmuszony przez możnych do podziału kraju między siebie i swoich synów Zbigniewa i Bolesława.

Po śmierci Władysława Hermana Bolesław Krzywousty przy poparciu rycerstwa wygnał Zbigniewa z kraju (1107).

BOLESŁAW KRZYWOUSTY (1102 –1138)

1109 –najazd króla niemieckiego Henryka V w obronie wypędzonego Zbigniewa
-obrona Głogowa
-bitwa na Psim Polu
-obrona Bytomia
-ostateczne zwycięstwo Krzywoustego w wojnie.

1116 –podbój Pomorza Gdańskiego
1124 –podporządkowanie Pomorza Zachodniego (książę Warcisław uznał zwierzchnictwo Polski)
1138 –testament i śmierć Krzywoustego

Żeby zapobiec walkom o władzę po swojej śmierci Bolesław Krzywousty podzielił kraj między swoich synów i ustanowił zasadę senioratu.
Najstarszy w rodzie Piastów miał być zwierzchnikiem pozostałych, dostawał tzw. dzielnicę senioralną i w imieniu wszystkich prowadził politykę zagraniczną.

1138

Zgodnie z testamentem Krzywoustego każdy z książęcych synów miał otrzymać jedną dzielnicę Polski. Równocześnie dla utrzymania jedności państwa wprowadzono zasadę senioratu.

Zasada senioratu polegała na tym, że władzę zwierzchnią nad całością terytorium miał odtąd sprawować najstarszy książę z rodu Piastów -senior. 

Pod jego panowaniem znajdowała się także dzielnica senioralna, biegnąca przez środek kraju i granicząca ze wszystkimi pozostałymi dzielnicami. Ponadto senior zachowywał zwierzchnictwo nad Pomorzem Gdańskim.

Praca domowa

1. Sporządz notatkę na podstawie wiadomości zdobytych na lekcji oraz informacji zawartych na blogu.

2. Zaprojektujcie plakat w formacie A4 przedstawiający wybranego przez Was władcy lub króla z dynastii Piastów.