Lekcja WOP klasa 6B 16/10/2021

 Temat: Odrodzenie na ziemiach polskich.

PRACA DOMOWA

Jako praca domowa do zrobienia karta pracy dotycząca poniższego tematu.

1. Wiek XVI w Polsce był okresem intensywnego rozwoju, nazywany jest „złotym wiekiem”. 

2. Najwybitniejszym przedstawicielem nauki w XVI wieku był Mikołaj Kopernik autor dzieła astronomicznego i teorii heliocentrycznej (Słońce środkiem wszechświata) De revolutionibus orbium coelestium (1543). 

3. Najwybitniejszymi pisarzami epoki byli: 

• Andrzej Frycz Modrzewski autor dzieła "O naprawie Rzeczpospolitej" (1551), krytykował stosunki feudalne, był zwolennikiem silnej władzy centralnej z dużym udziałem szlachty i mieszczaństwa. 
• Mikołaj Rej autor "Krótkiej rozprawy między trzema osobami, Panem, Wójtem i Plebanem" (1543) i cytatu „…iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają”. 
• Jan Kochanowski był autorem Fraszek i Pieśni i dramatu „Odprawy posłów greckich”. W Trenach przedstawił rozpacz ojca po stracie córeczki Urszulki. 
• Jakub Wujek z Wągrowca był twórcą pierwszego pełnego tłumaczenia Biblii na język polski.

Wzgórze wawelskie w Krakowie od zarania polskiej historii stanowiło centrum władzy świeckiej i duchownej. W roku 1000, w Krakowie powstało biskupstwo, a wkrótce potem wzniesiono na Wawelu pierwszą katedrę. Zamek Królewski na Wawelu - rezydencja królewska, znajduje się na Wzgórzu Wawelskim, nieopodal zakola rzeki Wisły. Zamek służył władcom Polski jako rezydencja od połowy XI wieku do początku XVII.

4.W XVI wieku w Polsce panowali ostatni Jagiellonowie: 

1. Zygmunt Stary (1506 - 1548),  
2. Zygmunt August (1548 - 1572).  

5. Królowa Bona była żoną Zygmunta Starego i matką Zygmunta Augusta. 6. Odrodzenie w Polsce: 

• przebudowa Wawelu, 

Wawel był prawdopodobnie jednym z ośrodków władzy plemienia Wiślan, żyjących tu na przełomie VIII i IX wieku. O ich legendarnych władcach Kraku i Wandzie, mających żyć w VII i VIII wieku, wspomniał XIII-wieczny kronikarz Wincenty Kadłubek. W X wieku ziemie Wiślan, i tym samym Kraków, weszły w skład powstającego państwa polskiego. Obecna budowla zawiera fragmenty romańskie i znaczne partie gotyckie, swój obecny kształt uzyskała jednak głównie w latach ok. 1504-1535 za czasów królów Aleksandra Jagiellończyka (1501-1506) i Zygmunta Starego (1506-1548). W 1000 roku zostało utworzone biskupstwo krakowskie, czego konsekwencją była budowa katedry – siedziby biskupa. W 1305 lub 1306 roku katedra spłonęła, ale nie w całości, w związku z czym w 1320 roku możliwa była koronacja Władysława Łokietka. Zamek został przebudowany pod koniec XIV wieku przez Władysława Jagiełłę i Jadwigę, za których rządów dobudowano tzw. Kurzą Stopkę i Wieżę Duńską. Z zamku tego zachowała się także tzw. sala Jadwigi i Jagiełły, w której eksponowany jest obecnie Szczerbiec.

• głowy wawelskie w Sali Poselskiej,

• arrasy wawelskie, 

Arrasy powstały w Brukseli, około 1550-1560, w ciągu dziejów zyskały miano polskiego „skarbu narodowego”. Z kolekcji tkanin gromadzonych przez Zygmunta Augusta do naszych czasów przetrwało 136 sztuk. 

Na Wawelu wiele jest pięknych i majestatu pełnych komnat, lecz jedna z nich zasługuje na szczególną uwagę. Jedni zwą ją Tronową, inni zaś Poselską. Lecz bez względu na to jak jest zwaną, sala ta jest dziwów pełna, bo spod sufitu głowy drewniane spoglądają, a tak misternie rzeźbione, że jako żywe zdawać by się mogły. LEGENDA Pewnego dnia targowego gdy kupcy z dalekich stron kramy swoje rozstawili, a ludzie tłoczyli się wokół po przedmioty piękne i pożyteczne, krzyk się zruszył i poruszenie. –Złodziej! Ratunku! Łapcie!- krzyczał kupiec, który ze sprzedaży pasów przecudnej, ręcznej roboty był znany, nie tylko tu, ale i w całym kraju. Złodziejaszek skorzystał na nieuwadze pasamonika i pochwycił bogato zdobione pas leżący na stole. Poruszył się więc tłum, bo ludzie uczciwi chcieli pomóc w złapaniu złodzieja, nikt go jednak nie zauważył. Wtem ktoś na drugim końcu targu krzyknął –Tu jest pas!- zrabowany przedmiot leżał u stóp biednej wdowy, która nie bardzo wiedziała o co chodzi. Po chwili roztrzęsiony kupiec wraz ze strażnikami poprowadził kobietę wprost na zamek, gdzie stanąć miała przed obliczem króla. A trzeba wiedzieć, że w czasach tych Zygmunt August srodze karał złodziei. –To nie ja, nie ja, ja tylko stałam… tłumaczyła się nieporadnie zaskoczona kobieta, lecz skoro ona nie potrafiła się wytłumaczyć to jak król miał o jej niewinności świadczyć. Skazano więc wdowę na przykładną chłostę na rynku. Zapłakała na to biedaczka i wyrzekła – Jeśli nikt nie chce stanąć w mej obronie, to choć niech przemówię te głowy drewniane! A po jej słowach rzecz się stała niezwykła, spod sklepienia głos usłyszeli zebrani –Królu Auguście sądź sprawiedliwie. To owa postać kobiety w białym czepcu wyrzekła te słowa. Więc raz jeszcze cały sąd przeprowadzono, podczas którego świadek się znalazł, który wdowę uniewinnił, zeznaniem, że widział jak młody chłopak biegnąc pas jej jedynie pod nogi rzucił. Uniewinniona sakiewkę dostała jako zadośćuczynienie. A głowy… Nigdy więcej żadna z nich nie odważyła się już odezwać, a tej, która ośmieliła się sąd królewski kwestionować, król rozkazał opaskę na ustach dorzeźbić. Głowy wawelskie to pierwotnie 194 rzeźby, które znajdowały się w kasetonowym suficie w Sali Poselskiej na Zamku Królewskim w Krakowie. Do dzisiaj przetrwało jedynie 30. Przedstawiają osoby różnych stanów. W 1869 r. 24 z nich zostały wywiezione do Moskwy, szczęśliwie powróciły do kraju. W latach 1925- 1927 Xawery Dunikowski wykonał cykl jeszcze 12 „głów wawelskich”, jednak te nigdy nie znalazły się w stropie Sali.