Lekcja WOP klasa 8 23/09/23

Temat: Profilaktyka uzależnień.

1. Co to znaczy, że ktoś jest uzależniony; jakie są objawy uzależnienia?

2. Czy to prawda, że niektóre narkotyki mogą powodować objawy chorób psychicznych? Jeśli tak, to jakich?

3. Co to jest uzależnienie psychiczne, uzależnienie fizyczne i współuzależnienie?

4. Czy to prawda, że narkotyki  mogą powodować nadciśnienie i tachykardię (częstoskurcz)?

5. Czy to prawda, że ta sama ilość substancji psychoaktywnych tak samo wpływa na wszystkie osoby?

6. Czy to prawda, że częstowanie narkotykami też jest karalne? (Nie chodzi o zmuszanie do zażycia narkotyku).

7. Czy to prawda, że niektóre narkotyki mogą powodować zaburzenie funkcji seksualnych?

8. Czy jeśli poznam dokładnie sposób działania narkotyków i mechanizm powstawania uzależnień, to mogę eksperymentować i nie uzależnię się?

Odpowiedzi:

1. Co to znaczy, że ktoś jest uzależniony; jakie są objawy uzależnienia?

Według obowiązującej w Europie klasyfikacji chorób (ICD-10), uzależnienie to zespół zmian poznawczych, behawioralnych i fizjologicznych. Charakteryzuje się:

- silną potrzebą zażycia uzależniającego środka,

- trudnościami w kontroli zażywania (nieudane próby zmniejszenia dawki, zaprzestania używania itp.),

- ciągłym zażywaniem, mimo że powoduje to w życiu osoby uzależnionej negatywne konsekwencje,

- zażywanie środka uzależniającego staje się ważniejsze niż jakiekolwiek inne aktywności, obiekty, osoby, staje się centrum życia danej osoby,

- pojawiają się negatywne objawy psychiczne i/lub fizyczne w przypadku braku danego środka.

2. Czy to prawda, że niektóre narkotyki mogą powodować objawy chorób psychicznych? Jeśli tak, to jakich?

Tak. Amfetamina i kokaina może wywołać objawy psychozy (omamy słuchowe i urojenia prześladowcze)

Marihuana i haszysz mogą indukować skłonności depresyjne. Także amfetamina wywołuje wahania nastroju, a z czasem ciężką depresję z myślami samobójczymi.

 

3. Co to jest uzależnienie psychiczne, uzależnienie fizyczne i współuzależnienie?

Uzależnienie psychiczne lub psychologiczne, to nabyta silna potrzeba stałego wykonywania jakiejś czynności lub zażywania jakiejś substancji, której niespełnienie jednak nie prowadzi do poważnych fizjologicznych następstw. Nie znaczy to jednak, że uzależnienie psychiczne nie jest szkodliwe. Powoduje:

- wzrost napędu związanego z poszukiwaniem środka uzależniającego

- kompulsywną konsumpcję środka kosztem swojego zdrowia oraz otoczenia

- osłabienie woli

-obsesję brania i natręctwa myślowe utrzymujące się i nawracające nawet po wieloletniej abstynencji

- samooszukiwanie się usprawiedliwiające wykonywanie danej czynności (związane z psychologicznymi mechanizmami obronnymi)

- brak zainteresowania otoczeniem niezwiązanym ze środkiem i jego zdobywaniem

Uzależnienie fizjologiczne zwane też fizycznym to nabyta silna potrzeba stałego zażywania jakiejś substancji, która tworzy się na podłożu mechanizmów fizjologicznych – adaptacji i homeostazy. Nasz organizm przyzwyczaja się do funkcjonowania w określonych warunkach i osiąga wtedy stan równowagi (homeostazy). W przypadku, kiedy ktoś zażywa narkotyki uzależniające fizycznie, to substancje te zostają włączone do przemiany materii. Kiedy zabraknie tych związków, organizm odczuwa „szok biologiczny” – pojawiają się objawy odstawienne (bóle, biegunki, wymioty, drżenie mięśni).

Współuzależnienie dotyczy osób związanych z osobami uzależnionymi. Jest szczególnym współudziałem w uzależnieniu osoby bliskiej emocjonalnie, obejmującym szereg wymiarów życia psychicznego oraz działań osoby współuzależnionej.
W obrębie życia psychicznego dotyczy ono głównie:
 - utrwalonego, nieracjonalnego systemu przekonań nt. picia alkoholu przez bliską osobę wraz z przekonaniami nt. możliwości kontroli picia, oraz nt. relacji z osobą uzależnioną;
- irracjonalnego, zwiększającego stres systemu kontroli emocjonalnej;
- autodestrukcyjnych schematów i nawyków poznawczych.

W obrębie działań osoby współuzależnionej oznacza to przede wszystkim:
- uporczywe używanie nieskutecznych rodzajów wpływu na zachowanie osoby uzależnionej i/lub relacji z tą osobą;
- nieskuteczność lub ograniczone zdolności przeciwdziałania destrukcji;
- ograniczone umiejętności fizycznego i psychicznego wycofania się z relacji (dystansowania się, ekranowania).

4. Czy to prawda, że narkotyki  mogą powodować nadciśnienie i tachykardię (częstoskurcz)?

Tak. Cześć narkotyków tak właśnie działa, np. amfetamina, LSD. Nadciśnienie może doprowadzić do uszkodzenia naczyń włosowatych i udarów, m.in. mózgu. Część narkotyków ma odwrotne działanie – nadmiernie obniża ciśnienie, powoduje depresję oddechową, co może z kolei prowadzić do śpiączki. Są też narkotyki, które przejawiają  jedno i drugie działanie – np. w przypadku kokainy w pierwszej fazie po przyjęciu narkotyku następuje zwolnienie akcji serca, a potem nadmierne przyspieszenie.

5. Czy to prawda, że ta sama ilość substancji psychoaktywnych tak samo wpływa na wszystkie osoby?

Nie. Występuje indywidualna wrażliwość związana i z właściwościami organizmu i z właściwościami psychiki. To, że ktoś się jeszcze nie uzależnił albo nie doświadczył jakichś negatywnych efektów, nie oznacza, że tobie też się tak uda. Ponieważ działanie narkotyku zależy w dużej mierze od naszego stanu fizjologicznego, nigdy nie wiadomo, kiedy mogą pojawić się bardzo niebezpieczne skutki uboczne.

6. Czy to prawda, że częstowanie narkotykami też jest karalne? Nie chodzi o zmuszanie do zażycia narkotyku.

Tak. Na podstawie Art. 45 Ustawy z dn. 24 kwietnia 1997 roku o przeciwdziałaniu narkomanii,
znowelizowanej 26 października 2000 r.:

„Kto, wbrew przepisom ustawy, udziela innej osobie środka odurzającego lub substancji psychotropowej, ułatwia albo umożliwia ich użycie (...), podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.”

7. Czy to prawda, że niektóre narkotyki mogą powodować zaburzenie funkcji seksualnych?

Tak. Amfetamina powoduje często wzrost pożądania, a jednocześnie obniżenie potencji. Opiaty (morfina, heroina, kodeina) powodują często wręcz impotencję.

8. Czy jeśli poznam dokładnie sposób działania narkotyków i mechanizm powstawania uzależnień, to mogę eksperymentować i nie uzależnię się?

Nie. Uzależnienie rozwija się na podłożu naszych emocji (biorę, bo jest przyjemniej, zapominam o problemach itp.) i fizjologii (mechanizm homeostazy). Uzależnienie dotyka także ludzi, którzy dużo o tym wiedzą, np. lekarzy.