klasa 5c WOP 16.03.2024 r.
Temat nr 1: Sztuka w średniowieczu.
1. Ku chwale Boga, czyli o tym,że sztuka służyła głoszeniu chwały bożej.
2. Średniowieczna architektura.
a) styl romański
b) styl gotycki
3. Zabytki średniowiecza w Polsce.
Cel lekcji:
- dowiem się, że sztuka w średniowieczu była silnie związana z religią (głoszenie chwały bożej oraz przybliżanie ludziom zasad wiary),
- nauczę się rozpoznawać dwa główne style architektoniczne, które wykształciły się w średniowieczu (styl romański i styl gotycki),
- przyjrzę się dziełom sztuki średniowiecznej,
- poznam pojęcia: sklepienie, portal, apsyda, rozeta, witraż, nawa.
W domu
Proszę wybrać jeden zabytek sztuki średniowiecznej w Polsce i opisać go w 5 - 6 zdaniach (nazwa, autor (jeżeli jest znany), gdzie się zabytek znajduje, jakaś ciekawostka).
Sztuka średniowiecza:
- tworzyły
ją różne kultury (także pogańskie) scalone w duchu chrześcijańskim
- poruszała
przede wszystkim motywy religijne
- symboliczna
wymowa elementów i kolorów (dużo mówiliśmy o żółtym)
- dawała
wzorce do naśladowania
- twórczość
często anonimowa
- style w architekturze: romański i gotycki.
Styl romański to jeden z dwóch stylów dominujących w średniowieczu, zwłaszcza w jego wczesnej fazie. Cechy stylu romańskiego:
- masywne budowle z kamienia,
- grube mury i małe okna,
- półkoliste łuki,
- proste i regularne kształty znakiem harmonii wszechświata,
- klasztory, kościoły, budowle obronne,
- kościoły na planie krzyża i rotundy na planie koła,
- kamienna rzeźba jako element architektury,
- malarstwo płaskie, ścienne (freski), tablicowe (ikony), mozaiki,
- zakłócone proporcje postaci,
- brak perspektywy i ograniczona paleta barw,
- wyraźnie zaznaczone kontury.
Styl gotycki rozwijał się w późnym średniowieczu. Cechy stylu gotyckiego:
- wysokie budowle o lekkiej konstrukcji wykonane z cegły,
- cienkie ściany, duże okna zdobione witrażami, rozety,
- ostre łuki,
- strzelistość, smukłość symbolizująca uduchowienie i dążenie ku Bogu,
- katedry, kościoły, ratusze miejskie, zamki rycerskie, kamienice,
- rzeźba kamienna, drewniana, Madonny, piety,
- malarstwo przestrzenne, ścienne i tablicowe (wieloskrzydłowe ołtarze), witraże, miniatury,
- smukłe postacie naturalnych rozmiarów,
- początki perspektywy i żywe barwy.
Mieszko I przejął
władzę w państwie Polan około 960 roku.
Jego głównym
celem w początkowym okresie rządów było zajęcie Pomorza Zachodniego. Walczył
tam ze Słowianami połabskimi (Wieletami), a także musiał rywalizować o ten
obszar z niemieckimi margrabiami.
Niepowodzenia w
wojnie skłoniły go do zawarcia sojuszu z czeskim władcą (Bolesławem Srogim) i
cesarzem Ottonem I. Prawdopodobnie w tym czasie Mieszko I został lennikiem
cesarstwa.
Przymierze z
Czechami potwierdzono poprzez małżeństwo Mieszka I z czeską księżniczką Dobrawą
(Dąbrówką). Ponadto władca Polan w 966 r. wraz ze swoim najbliższym otoczeniem
przyjął chrzest.
Wprowadzanie
chrześcijaństwa na ziemiach polskich było procesem długotrwałym. W odległych
częściach kraju ludność jeszcze przez długi czas praktykowała dawne wierzenia.
Proszę przepisać do zeszytu przyczyny i skutki przyjęcia chrztu.
W 967 r. Wieleci pod wodzą saskiego buntownika Wichmana najechali państwo Polan. Dzięki czeskiej pomocy udało się ich pokonać.
Przyjazne
stosunki Mieszka I z Ottonem I pozwoliły na utworzenie w 968 r. biskupstwa
misyjnego w Poznaniu:
- pierwszym biskupem został Jordan pochodzący z Europy Zachodniej,
- biskupstwo zapewniło Kościołowi na ziemiach polskich dużą niezależność od wpływów wyższego duchowieństwa niemieckiego.
W 972 r. w bitwie
pod Cedynią Mieszko I odparł samowolny atak margrabiego niemieckiego Hodona.
Zwycięstwo umocniło panowanie Polan na Pomorzu Zachodnim.
Polski książę po
śmierci Dobrawy ożenił się z Odą, córką margrabiego Marchii Północnej. Umocniło
to relacje z cesarstwem.
Pod koniec
panowania Mieszko I popadł w konflikt z Czechami. Efektem tego było zajęcie
przez niego ziemi krakowskiej, a później Śląska.
Około 991 r.
został sporządzony akt zwany Dagome iudex, w którym Mieszko I oddawał swoje
państwo pod opiekę papiestwa. W dokumencie został również opisany zasięg kraju.
W 992 r. zmarł
Mieszko I.