Lekcja WOP klasa 6B 23/03/2024

Temat: Barok i sarmatyzm.

Obejrzyj za zgodą rodziców:

https://www.youtube.com/watch?v=-nfJtLu-6jc

https://www.youtube.com/watch?v=h5AWrGmJ6dk

SYTUACJA POLITYCZNA POLSKI

• Kryzys renesansowych ideałów humanistycznych: ładu, harmonii życia, umiejętności godzenia wartości ziemskich i wiecznych, tolerancji religijnej.
• Upadek autorytetu Polski na arenie międzynarodowej,
• Dominacja szlachty i magnaterii.
• Upadek autorytetu króla.
• Oficjalny zakaz organizowania nabożeństw protestanckich.
• Wzrost znaczenia duchowieństwa.
• Polska jako rozległy terytorialnie kraj.
• Wiek wojen z Turcja, Szwecją, Kozakami.
• Przeniesienie stolicy z Krakowa do Warszawy w 1596 roku przez Zygmunta III Wazę.
• Dwory magnatów stają się ośrodkami kultury.

1. W Polsce barok pojawił się na przełomie XVI i XVII wieku.

2. Nazwa barok pochodzi od słowa „barocco”, które od portugalskiego słowa oznacza perłę o nieregularnym kształcie.

Barok rozpowszechnił się w niemal całej Europie, chociaż jego najsilniejszym ośrodkiem pozostawała Italia. Trwał aż do XVIII wieku, kiedy to przekształcił się w rokoko później w klasycyzm.

Powstanie baroku wiąże się z wieloma wojnami i głodem, którego doświadczyli ludzie w XVI i XVII wieku. Zaczęto wtedy wątpić w potęgę jednostki (co było podkreślane w renesansie). Pomocy zaczęto szukać w religii, u Boga.

RZEŹBA BAROKOWA W POLSCE

Kolumna Zygmunta,

Pomniki nagrobne.

Kolumny często są też skręcone. Popularnym materiałem zdobniczym był stiuk czyli gips, wapień zmieszany z sproszkowanym marmurem, zazwyczaj barwionym w masie

i wypolerowany do połysku.

3. Cechy baroku:

• bogactwo środków,
• oryginalność,
• kontrast,
• ruch,
• łączenie różnych elementów,
• nawiązywanie do kultury ludowej, współczesności i codzienności,
• tematyka religijna i mitologiczna,
• dynamika,
• ekspresja, teatralność,
• znaczna rola koloru,
• posługiwano się alegorią (symbolem) i personifikacją,
• w kompozycji dominują kierunki ukośne.

ELEMENTY CHARAKTERYSTYCZNE SZTUKI SARMACKIEJ

1. Wykształcenie się typu wiejskiej rezydencji magnackiej i dworku szlacheckiego.
2. Duża popularność portretu trumiennego.

4. Architektura barokowa w Polsce

a. architektura kościelna

• Kościół św. Piotra i Pawła w Krakowie – wzorowany na kościele Il Gesù.
• Kalwarie – Sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej.

                                                    Kościół św. Piotra i Pawła w Krakowie

                                                    Sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej

b. barokowe budownictwo świeckie

a. Pałac w Wilanowie.

b. Zamek Królewski w Warszawie (przebudowa).

c. Zamek Ossolińskich Krzyżtopór pod Ujazdem.

d. Pałac Krasickich w Warszawie.

e. Pałac Branickich w Białymstoku.

                                                                    Pałac w Wilanowie

                                                        Zamek Królewski w Warszawie

                                                        Pałac Branickich w Białymstoku

                                                            Pałac Krasickich w Warszawie

                                            Zamek Ossolińskich Krzyżtopór pod Ujazdem

                                                            Wersal pod Paryżem - Francja

POLSKA LITERATURA BAROKOWA

POEZJA – Jan Andrzej Morsztyn, Wacław Potocki

PAMIĘTNIKARSTWO – Jan Chryzostom Pasek

5. Sarmatyzm jest to styl życia i okres w dziejach kultury polskiej w XVII

i XVIII wieku, ukształtował się pod dużym wpływem wzorów wschodnich, charakteryzujących się wielkim przepychem jeśli chodzi o wyposażenie wnętrz, stroje czy też zamiłowanie do kosztowności.

Praca domowa

Napisz krótką notatkę na temat astronoma Jana Heweliusza i jego działalności.

Ubiory szlachty polskiej z drugiej połowy XVII w.

W XVII w. ostatecznie ukształtował polski strój szlachecki. Składał się z oryginalnie przetworzonych elementów mody litewsko-ruskiej i węgierskiej oraz wschodnich. Ubiór polski składał się z trzech okryć: spodniego kaftana, okrycia wierzchniego i futrzanego zimowego. Ważnym elementem stroju szlacheckiego były żupany i noszone na nie kontusze. W zimie wkładano luźne, podbite futrem szuby, najczęściej jednak delie, a od połowy XVII w. także ferezje. Spodnie wpuszczano w buty z barwnej skóry bez obcasów. Bogactwo polskiego stroju polegało na stosowaniu kosztownych materiałów – np. futer, złotogłowiu, flandryjskiego i angielskiego sukna, włoskiego jedwabiu. Uzupełnieniem stroju były jedwabne pasy, ozdobna, sadzona drogimi kamieniami, broń oraz klejnoty: łańcuchy, guzy i klamry srebrne i złote zdobione drogimi kamieniami i perłami.

Stroje szlachcianek były mniej wyszukane od męskich. Kobiety zakładały długie suknie z kamizelkami lub spódnice z obcisłymi gorsetami z płótna, atłasu, adamaszku, aksamitu, brokatu lub jedwabiu. Na ramiona zarzucały białe chusty, na które wkładały czepce lub czapki, które zimą zastępowały kołpakami z futra. Popularne były futra z zajęcy, królików, lisów i kun, a w domach magnackich – soboli i bobrów. Uzupełnieniem stroju kobiecego były klejnoty – diademy, naszyjniki, łańcuchy, zausznice, bransolety, brosze i pierścienie.