5a WOP z 1 kwietnia

Temat: Pierwsze wolne elekcje                         podr. s.127-130           ćw.74

1. Wolna elekcja – każdy szlachcic mógł brać udział w wyborze nowego króla.
2. Artykuły henrykowskie ( od imienia Henryka Walezego , który jako pierwszy je podpisał) – gwarancja poszanowania prawa i przywilejów szlacheckich w Polsce – niezmienne – każdy nowy król musiał je podpisać.
3. Pacta conventa – osobiste zobowiązanie króla wobec szlachty. Zmieniały się w zależności od potrzeb kraju.
4. Liberum veto - dawało możliwość zrywania obrad sejmu przez jednego posła. Obowiązywała zasada jednomyślności w czasie głosowania.
5.Wolna elekcja i liberum veto okazały się szkodliwe w skutkach dla Rzeczypospolitej. Dawały możliwość ingerowania obcych państw w sprawy Polski.
Ćw.1,2,3, str.74-75
 
Praca domowa :

Źródło 1. Artykuły henrykowskie z 1573 r.

My […] szlachta i rycerstwo Królestwa Polskiego, narodów tak polskiego, jako i litewskiego […] to sobie głównie niniejszym pismem […] zastrzegamy, aby przyszły nasz książę i pan świeżo przez nas obrany był obowiązany dać nam przywilej, czyli pismo, przez które by niżej wyrażone artykuły zawierające w sobie pewne nasze prawa [...] zostały [...] zatwierdzone […].
1. Iż za żywota naszego my i potomkowie nasi, nie mamy mianować ani obierać jakiego […] króla, na państwo sukcesora naszego sadzać, a to dlatego, aby zawsze wiecznymi czasy po zejściu naszym wolne obieranie zostało wszem stanom koronnym […].
2. A iż w tej zacnej Koronie narodu polskiego i litewskiego […] niemało jest różnowierstwa […] warowali to sobie niektórzy obywatele korony konfederacją osobliwą, że w tej mierze w sprawie religii mają być w pokoju zachowani […].
4. O wojnie albo ruszeniu pospolitym nic zaczynać nie mamy [bez pozwolenia sejmu].
9. Sejm walny we dwie lecie najdalej być ma składan […].
21. A jeślibyśmy […] co przeciw prawom, wolnościom, artykułom [...] wykroczyli albo czego nie wypełnili, tedy obywatele koronni obojga narodu od posłuszeństwa i wiary nam powinnej wolne czyniemy [...].

Źródło 2. Pacta conventa Henryka Walezego

1. Aby były pewne pakta między Koroną Polską a Królestwem Francuskim.
2. Aby król francuski na wojnę moskiewską 4 tysiące Gwaskonów posłał i na sześć miesięcy żołd im zapłacił, a król potem, żeby im ze skrzyni swej zapłacił.
6. Aby wszystkie długi królewskie i Rzplitej popłacił […].
7. Aby Akademię Krakowską restaurował i ludzie uczone kosztem swym chował.
8. Aby przynajmniej stu szlachciców polskich kosztem swym w akademiej paryskiej wychował […].
9. Aby tu cudzoziemców żadnych król nie chował, a te co by z nim przyjechali, żeby precz odesłał […] żeby żadnych dzierżaw i urzędów [im] nie dawał […].
Gwaskonów – piechoty gaskońskiej (francuskiej)

Na podstawie źródła 1.
1. Odpowiedz, do czego zobowiązywał się wybrany przez szlachtę kandydat do korony polskiej (król elekt)? ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
2. Wyjaśnij, dlaczego kwestie wyznaniowe były dla szlachty tak ważne? Czego mogła obawiać się szlachta różnowiercza ze strony króla-katolika, a czego szlachta katolicka ze strony króla różnowiercy? …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
3. Czym szlachta groziła królowi, jeśli nie wypełniłby postanowień zawartych w tym dokumencie? …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Na podstawie źródła 2.

1. Wymień osobiste zobowiązania króla wobec szlachty. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. Odpowiedz, czego szlachta obawiała się ze strony króla-cudzoziemca? …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
3. Czy pacta conventa Henryka Walezego mogą świadczyć o wadze, jaką szlachta przywiązywała do kształcenia swoich synów? Odpowiedź uzasadnij. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………