kl. 6 język polski z 4 kwietnia

Autor: Anna Knurek - kwietnia 04, 2020

Temat: Budowa zdania pojedynczego – powtórzenie.

Podr. s. 233- 236

Proszę obejrzeć filmy:

Analiza zdania pojedynczego, wykresy -

https://www.youtube.com/watch?v=5g0DFmagrII

Części zdania

https://www.youtube.com/watch?v=KcTCw7X4OU8

Proszę uzupełnić ćwiczenia s. 72- 74.

1.Co to jest składnia?

Składnia jest nauką o związkach wyrazowych i o budowie zdania.

2.Co to jest zdanie pojedyncze?

Zdanie pojedyncze to wypowiedzenie, które zawiera jedno orzeczenie.

3. Co to jest orzeczenie?

Orzeczenie jest to część zdania . Orzeczenie określa czynność lub stan podmiotu. Odpowiada na pytania: Co robi? , Co się z nim dzieje? Najczęściej jest wyrażone czasownikiem w formie osobowej.

4.Co to jest podmiot?

Podmiot jest to nadrzędna część zdania, która nazywa: osoby, rzeczy, zjawiska, pojęcia,stany,

cechy, czynności. Podmiot jest wykonawcą czynności. Podmiot odpowiada na pytania: Kto? Co?

5. Co to jest związek ?

Orzeczenie tworzy wraz z podmiotem związek główny w zdaniu. Pozostałe człony składniowe (przydawka, okolicznik, dopełnienie) tworzą związki poboczne.

6.Jakie grupy wyróżniamy w zdaniu?

W zdaniu wyróżniamy:

grupę podmiotu (podmiot i wyrazy, które go określają);

grupę orzeczenia (orzeczenie i wyrazy, które go określają).

7. Szyk wyrazów w zdaniu.

Szyk wyrazów w zdaniu jest w polszczyźnie dość swobodny. Nie jest on jednak dowolny, a ograniczenia mają charakter znaczeniowy (niekiedy zmiana kolejności wyrazów zmienia znaczenie całego zdania), składniowy (pewne układy elementów w zdaniu wynikają z zasad polskiej składni) i stylistyczny.

Naturalny układ wyrazów w zdaniu, to: podmiot + orzeczenie + dopełnienie np. Ala ma kota. Ten schemat może być rozbudowany, np.: przydawka + podmiot + orzeczenie + dopełnienie Mały pies gryzł kość; przydawka + podmiot + okolicznik + orzeczenie + dopełnienie np. Mały pies wczoraj ogryzał kość.

8. Szereg w zdaniu.

Wyrazy będące w stosunku współrzędnym pełnią w zadaniu taką samą funkcję składniową. Takie właśnie połączenie wyrazów w zdaniu, w którym żaden nie pozostaje podrzędny w stosunku do drugiego nazywa się szeregiem .

Maciek i Agata pojadą w góry albo nad morze.

Wyrazy Maciek i Agata tworzą ze sobą szereg a w zdaniu pełnią funkcję podmiotu. Jednocześnie są członem nadrzędnym wobec czasownika pojadą, który w zdaniu pełni rolę orzeczenia (podmiot z orzeczeniem zawsze tworzy związek zgody.)

Przykłady szeregów:

w góry albo nad morze

w poniedziałek lub we wtorek

ogórki, rzodkiewki lub pomidory

ani Warszawa, ani Kraków, ani Wrocław

W skład szeregu może wchodzić więcej niż dwa wyrazy (związek tworzą przeważnie dwa wyrazy), cały szereg w zdaniu może być podrzędny albo nadrzędny w stosunku do innych części zdania.

Zad. 2 s. 234

Związek główny: Bolko walczy

Grupa podmiotu: Bolko młody i silny

Grupa orzeczenia: walczył z zaangażowaniem, zaangażowaniem dużym

Związek główny: mistrz pokaże

Grupa podmiotu: mistrz

Grupa orzeczenia: pokaże chłopakom, pokaże cios, cios słynny, cios swój, pokaże za chwilę

Zad. 3 , s. 234

1.Codzienne ćwiczenia podnoszą sprawność fizyczną.

2. Ruch sprawia mam przyjemność.

3. Szybki bieg powoduje przyśpieszony oddech.

4. Wykonywane ćwiczenia dają nam energię.

9. Czym jest analiza logiczna zdania pojedynczego?

To podział na części zdania, czyli na podmiot, orzeczenie i ich określenia.

1. Pracę nad zdaniem najlepiej zacząć od czynności łatwych – wyodrębnienia podmiotu i orzeczenia, można je od razu podkreślać (zazwyczaj jedną linią zaznaczamy podmiot, dwoma – orzeczenie).

2. Następnie wyodrębniamy wyrazy, które wchodzą w skład grupy podmiotu (pamiętaj, że będzie to podmiot wraz z określeniami, najczęściej spotkasz w tej roli przydawki), a później – grupy orzeczenia (tworzy ją orzeczenie wraz z określeniami).

3. W dalszej kolejności trzeba będzie narysować wykres zdania, którą to czynność nazywamy potocznie „rysowaniem drzewka”. Należy pamiętać o zadawaniu właściwych pytań.

Mała Jola dała swojej mamie piękne, czerwone róże.