16.05. ,1/2 LO, Temat: Homo viator w nowoczesnej poezji

Na przykładzie utworów  Jeana Arthura Rimbauda i  Edwarda Stachury spróbujemy dokonać analizy porównawczej dwu wierszy o podobnej tematyce, powstałych w różnych czasach poetyckich ( daty ich powstania dzieli około stu lat). W trakcie analizy spróbujemy określić przynależność gatunkową obu tekstów, ich kluczowe motywy i wymowę. Musimy pamiętać, że porównujemy przekład z wierszem powstałym w języku polskim.

Arthur Rimbaud "Moja Bohema"

Edward Stachura " Wędrówką życie jest człowieka..."

Porównanie tekstów nie polega tylko na zestawieniu ich cech, ale także na wykryciu podobieństw i związków pomiędzy nimi, a także dzielących ich różnic. Analiza taka wymaga wyznaczenia najpierw obszarów porównywania, a następnie wskazania, co łączy a co różni. Najważniejsze obszary porównania wierszy lirycznych to ich wersyfikacja, konstrukcja podmiotu lirycznego i sytuacja liryczna, kompozycja wiersza, jego stylistyka, przedstawiony świat oraz wyrażane uczucia. 

Homo viator (łac. - człowiek wędrowiec) to topos literatury przedstawiający życie ludzkie jako nieustanną wędrówkę. Celową, gdy dąży do miejsca, które uznaje za ideał domu, ojczyzny, lub pozornie bezcelową. Wędrówka ma jednak zawsze głęboki sens - w jej trakcie bohater zyskuje życiową mądrość i doświadczenie. Po raz pierwszy topos ten spotykamy w " Odysei" Homera. W czasach późniejszych homo viator interpretowany był również w duchu chrześcijańskim, jako topos człowieka niestrudzenie pielgrzymującego do nieba - prawdziwej ojczyzny. Modernistyczny podróżnik bywa też określany jako flaneur ( fr. - włóczęga), jego wędrówka jest chaotyczna, nie ma planu.

Polecenia do tekstu

1. Określ , w jaki sposób ujawnia się podmiot mówiący w obu utworach.

2. O czym mówią wiersze ? Określ, co składa się na ich świat przedstawiony. Znajdź podobieństwa i różnice w tym przedstawieniu.

3. Jakie uczucia wyrażają wiersze i w jakiej tonacji emocjonalnej są utrzymane? Czy są w tym zakresie podobne czy różne? Uzasadnij odpowiedź.

Praca domowa

Porównaj wiersz Arthura Rimbauda "Moja Bohema" z "Piosenką nad piosenkami" Edwarda Stachury.
Wędrówką życie jest człowieka

Wędrówką jedną życie jest człowieka;
Idzie wciąż,
Dalej wciąż,
Dokąd? Skąd?
Dokąd? Skąd?

Jak zjawa senna życie jest człowieka;
Zjawia się,
Dotknąć chcesz,
Lecz ucieka?
Lecz ucieka!

To nic! To nic! To nic!
Dopóki sił
Jednak iść! Przecież iść!
Będę iść!

To nic! To nic! To nic!
Dopóki sił,
Będę szedł! Będę biegł!
Nie dam się!

Wędrówką jedną życie jest człowieka;
Idzie tam,
Idzie tu,
Brak mu tchu?
Brak mu tchu!

Jak chmura zwiewna życie jest człowieka!
Płynie wzwyż,
Płynie w niż!
Śmierć go czeka?
Śmierć go czeka!

To nic! To nic! To nic!
Dopóki sił
Jednak iść! Przecież iść!
Będę iść! 

To nic! To nic! To nic!
Dopóki sił,
Będę szedł! Będę biegł!
Nie dam się!