Lekcja WOP Klasa 4 B 28-11-2020
2.Kazimierz umocnił granice, zapewnił bezpieczeństwo, uporządkował prawa, wspierał miasta i handel, założył uniwersytet w Krakowie.
3. Ziemie wchodzące w skład państwa Kazimierza Wielkiego.
- majątków ziemskich i miast (królewszczyzny),
- podatków od właścicieli ziemskich,
- z żup solnych (kopalń soli),
- ceł i myt – podatków handlowych.
Kazimierz Wielki zostaje królem
Władzę po królu Władysławie Łokietku w Królestwie Polskim odziedziczył jego syn Kazimierz (nazwany później Wielkim). Został on koronowany w katedrze wawelskiej. Władca musiał uporać się z wieloma problemami. Państwo było wyniszczone długotrwałymi wojnami, co nie sprzyjało rozwojowi gospodarczemu. Jednak król okazał się dobrym gospodarzem. Za jego długiego panowania (panował w latach 1333–1370) Polska stała silnym się państwem z dobrze rozwiniętą gospodarką. Był ostatnim władcą z dynastii piastowskiej na polskim tronie.
Wielka przebudowa
Król Kazimierz
Wielki zadbał przede wszystkim, by dla lepszego zagospodarowania jego kraju
powstały nowe osady. Tak pisał na ten temat anonimowy kronikarz krakowski: za
czasów tego króla, w lasach, gajach i dąbrowach tyle założono wsi
i miast, ile bodaj nie powstało kiedy indziej w Królestwie Polskim.
W miastach powstało wiele nowych budowli murowanych (ratusze, kościoły,
domy mieszkalne). Były one bezpieczniejsze niż wcześniejsze konstrukcje
drewniane, które łatwo mogły się zapalić. Wiele miast otoczonych zostało murami
obronnymi.
Król dbał o bezpieczeństwo państwa, dlatego finansował budowę zamków.
Powstawały one wzdłuż granic Polski i w ważnych dla obronności kraju
miejscach.
Kronika katedralna krakowska
[Kazimierz Wielki] murował miasta, zamki, domy. Naprzód ozdobił zamek krakowski podziwu godnymi domami, wieżami, rzeźbą, malowidłem, dachami wielkiej piękności. Naprzeciw zaś zamku krakowskiego, po drugiej stronie Wisły […] wymurował miasto, które od imienia swego nazwał Kazimierzem, jak również wiele innych miast, jako to Wieliczkę i Skawinę, Lanckoronę, zamek Olkusz, Będzin, Lelów, miasto i zamek Czorsztyn, zamek Niepołomice, zamek Ojców, zamek Krzepice […].
Dobry gospodarz
Kazimierz Wielki
wspierał rozwój rzemiosła, rolnictwa i handlu. Kraków otrzymał od króla
przywilej zwany prawem składu. Prawo to zobowiązywało każdego
podróżującego kupca do zatrzymania się w Krakowie i wystawienia
swoich towarów. W dalszą podróż mógł się udać z towarem, którego nie
sprzedał.
Król wspierał też wydobycie surowców naturalnych. Do najcenniejszych należała sól,
której używano do zabezpieczenia mięsa przed zepsuciem. Bogate złoża soli
znajdowały się w Wieliczce i Bochni. Wydobywana w tamtejszych żupach
sól wystarczała na potrzeby Królestwa Polskiego, a nadwyżki sprzedawano za
granicę. Zyski ze sprzedaży szły do skarbu królewskiego. Skarb królewski
czerpał również dochody ze sprzedaży rud ołowiu. Ołów był dawniej ważnym
materiałem budowlanym, wykorzystywanym na przykład do pokrywania dachów albo do
łączenia szkła okiennego.
Kazimierz Wielki, by usprawnić handel, nakazał bicie własnej srebrnej monety
– grosza krakowskiego. Na nowych monetach zostały umieszczone symbole ważne
dla mieszkańców polskich ziem – ukoronowany orzeł oraz korona.
Z inicjatywy króla zostało uporządkowane i ujednolicone prawo.
Jednolite prawo na całym obszarze państwa było jednym z warunków jego
sprawnego funkcjonowania. Najpierw ogłosił on zbiór praw dla Wielkopolski,
później dla Małopolski. Zbiory te zostały nazywane statutami Kazimierza
Wielkiego.
Założenie uniwersytetu w Krakowie
Do XIV wieku polscy studenci mogli się kształcić jedynie w zagranicznych szkołach zwanych uniwersytetami. Król doceniał wagę wykształcenia. Zależało mu, by w państwie było wielu wykształconych prawników, lekarzy, urzędników. Postanowił otworzyć własny uniwersytet w Krakowie. W 1364 roku została otwarta pierwsza polska wyższa uczelnia – Akademia Krakowska. Wola królewska została ogłoszona podczas uroczystości na Wawelu.
Dla zainteresowanych
Za rządów Kazimierza Wielkiego doszło również do ważnych zmian wśród mieszkańców jego królestwa. Zaczęły powstawać tak zwane stany, to jest grupy społeczne, różniące się między sobą swoimi prawami. Wytworzyły się podstawy kilku stanów – szlacheckiego (rycerskiego), mieszczańskiego i duchownego. Każdy z tych stanów starał się o uzyskanie dla siebie dalszych praw, zwanych przywilejami. Przykładem takiego przywileju może być zobowiązanie władcy wobec szlachty do nienakładania nowych podatków albo do płacenia uczestnikom zagranicznych wypraw wojennych. Dzięki tego rodzaju prawom, stany stawały się coraz ważniejsze w państwie i mogły wywierać wpływ na króla.
PRACA DOMOWA
Wykonaj ćwiczenia od 2 do 6 (ćwiczenie numer 7 z gwiazdką na stronie 36 na ocenę celującą).
Temat: Rycerze i zamki.
1. W średniowiecznej Europie najważniejszą część armii stanowili wojownicy zwani rycerzami.
RYCERZ - ciężkozbrojny wojownik, zaczynający bitwę szarżą i używający długiej broni drzewcowej. Jego życiem kierował specjalny kodeks który ukształtował się na przestrzeni lat. Wbrew pozorom nie każdy wojak był rycerzem, piechota to nie rycerstwo. Oprócz walki typowy rycerz zajmował się uprawą własnej ziemi, danej mu przez swego pana feudalnego.
2. Na swojej ziemi rycerze budowali okazałe siedziby czyli zamki, mieszkali w nich razem z rodziną i służbą.
OBOWIĄZKIEM RYCERZA było stawiać się na każde wezwanie swego pana feudalnego
w zamian za ziemię (lenno) Rycerz stacjonował w swoim zamku (we wczesnym średniowieczu grodzie) gdzie oprócz niego znajdowała się jego załoga. Jeśli rycerz umarł
(a w większości przypadków ginął podczas walki) wszystko co posiadał przechodziło na jego syna. Kiedy natomiast wybuchła wojna rycerz miał obowiązek stawić się z całą swą załogą gotów do wali i śmierci w imię honoru i oddania swemu panu.
3. Średniowieczni rycerze chętnie uczestniczyli w turniejach, podczas których mogli wykazać się siłą i zręcznością.
4. Zanim chłopiec został rycerzem musiał przejść określoną, trudną drogę.
PAŹ – kiedy syn rycerza osiągnął 7 lat, oddawany był w ręce wychowawców. Uczył się śpiewu, tańca, czytania, pisania, dobrych manier, ćwiczeń sprawnościowych, jazdy konnej i posługiwania się bronią.
GIERMEK – gdy paź osiągał 14 lat awansował na giermka. Opuszczał wtedy dom rodzinny i uczył się u doświadczonych rycerzy. Dbał o konia i oręż pana, towarzyszył mu też w wyprawach wojennych. Jeśli giermek należycie opanował rzemiosło rycerskie w wieku 20 lat po ceremonii pasowania stawał się rycerzem.
PRACA DOMOWA
Narysuj pod tematem lekcji średniowiecznego rycerza.