Lekcja WOP klasa 6B 26/03/2022
Temat: : Powstanie kościuszkowskie i trzeci rozbior Polski.
1. Po drugim rozbiorze ostatnią próbą ratowania niepodległości Polski w XVIII wieku było powstanie dowodzone przez Tadeusza Kościuszkę.
Powstanie kościuszkowskie (INSUREKCJA KOŚCIUSZKOWSKA) – polskie powstanie narodowe przeciw Rosji i Prusom, zostało spowodowane II rozbiorem Polski i rządami władz Konfederacji targowickiej. Po klęsce wojny polsko-rosyjskiej 1792 roku terytorium Rzeczypospolitej było okupowane przez wojska rosyjskie. Władze Konfederacji targowickiej pod dyktando posła rosyjskiego przeprowadziły likwidację Konstytucji 3 Maja. Wojska rosyjskie dokonywały wielu grabieży, połączonych z represjami politycznymi. Nastąpiło załamanie gospodarcze i finansowe państwa. Wprowadzona została cenzura zakazująca krytyki rządów Konfederacji targowickiej i Katarzyny II. W styczniu 1974 roku obowiązki posła i pełnomocnika Katarzyny II objął generał Osip Igelström. Zabronił on noszenia Orderu Virtuti Militari, rozbudował policję w Warszawie i opłacał agentów, którzy inwigilowali środowiska rzemieślnicze, sklepy, kościoły, przeniknęli także na dwór królewski. Bezpośrednim impulsem do powstania była próba zredukowania armii polskiej o połowę i przeniesienia zredukowanych do armii zaborczych.
2. Dnia 24 marca 1794 roku Tadeusz Kościuszko złożył na krakowskim rynku przysięgę wierności ojczyźnie.
4 kwietnia 1794 r. stoczono z wojskami rosyjskimi bitwę pod Racławicami. Kościuszko zaatakował rosyjski korpus gen. Aleksandra Tormasowa, odnosząc zdecydowany sukces. W bitwie duży udział miała też piechota chłopska, uzbrojona w piki i kosy, zwana kosynierami. Zwycięstwo wojsk polskich przyspieszyło wybuch powstania na różnych terenach Polski. Na przełomie marca i kwietnia do powstania przyłączyły się oddziały polskie z Lubelszczyzny i zachodnia Wołynia.
3. W dniach 17–18 kwietnia 1794 roku mieszkańcy Warszawy (z Janem Kilińskim na czele) i wojsko polskie rozbiły silny garnizon rosyjski i wyzwoliły stolicę.
22/23 kwietnia wybuchło powstanie w Wilnie kierowane przez J. Jasińskiego. 24 kwietnia została powołana w Wilnie Rada Najwyższa Litewska. Miała ona charakter zdecydowanie radykalny i została rozwiązana w końcu maja przez Kościuszkę.
4. Dnia 7 maja 1794 roku w obozie pod Połańcem Kościuszko wydał uniwersał, który zachęcał chłopów do powstania zapewniał im nieusuwalność z gruntów, a biorącym udział w powstaniu zmniejszał pańszczyznę.
UNIWERSAŁ POŁANIECKI (7.05.1794 r.) –wolność osobista i ograniczenie poddaństwa chłopów, zmniejszenie pańszczyzny, prawo do opuszczenia miejsca zamieszkania(pod pewnymi warunkami) opieka rządowa nad chłopami; choć uniwersał nie wszedł w życie, to stał się symbolem rozpoczęcia uwalniania chłopów.
5. Bitwa pod Maciejowicami – 10.10.1794 r. Walka zakończyła się klęską Polaków, a ranny Kościuszko dostał się do niewoli. Nowym naczelnikiem powstania został Tomasz Wawrzecki, a faktyczne dowództwo wojska objął gen. Józef Zajączek.
6. Dnia 25.10.1795 roku Rosja, Austria i Prusy dokonały trzeciego rozbioru Polski.
- Austria zajęła Kraków i ziemie między Pilicą, Wisłą i Bugiem, z wyjątkiem terenu na wschód od Warszawy (między Karczewem a Serockiem). Około 47 tys. km2.
- Prusy — tereny po Pilicę, Bug i Niemen, razem około 55 tys. km2
- Rosja — tereny litewskie, białoruskie, ukraińskie i resztę Wołynia, na wschód od linii Niemirów–Grodno i Bugu, razem około 120 tys. km2.