Lekcja WOP klasa 7 25/02/2023
Temat: Represje po powstaniu styczniowym
1. Skutki powstania styczniowego.
- aresztowano powstańców i zsyłano na Sybir, część powstańców emigrowała. Naród polski ponownie stracił swoją elitę,
- konfiskowano majątki uczestnikom powstania i oddawano w ręce Rosjan,
- przekazywano skonfiskowaną ziemię w ręce urzędników carskich,
- nałożono na Królestwo kontrybucję (podatek wojenny) w wysokości 5%,
- wprowadzono stan wojenny na 50 lat,
- na Litwie, Białorusi i Ukrainie deportowano 7 tysięcy rodzin polskich w głąb Rosji, wprowadzono przymus wyprzedaży ziemi Rosjanom i wystąpiono przeciwko Kościołowi katolickiemu,
- zlikwidowano odrębność Królestwa Polskiego: zlikwidowano Królestwo a na jego miejscu powstała prowincja rosyjska Kraj Nadwiślański, w której władzę sprawował generał –gubernator. Prowincja ta została podzielona na 10 guberni. Zlikwidowano wszystkie polskie urzędy, a istniejące urzędy podporządkowano ministerstwom w Petersburgu. Najważniejsze urzędy powierzano Rosjanom. Bank Polski przekształcono w filię banku rosyjskiego Kościół katolicki podporządkowano Kolegium Rzymskokatolickiemu w Petersburgu
- na ziemiach polskich nasiliła się rusyfikacja
2. Rusyfikacja po powstaniu styczniowym
a) rusyfikacja – wynarodowienie Polaków poprzez zmuszanie ich do przyjmowania kultury i języka
rosyjskiego,
b) zamykano polskie instytucje kulturalne i naukowe,
c) język polski usunięto z administracji i oświaty i zastąpiono rosyjskim,
d) Szkołę Główną w Warszawie zamieniono na Uniwersytet Cesarski z rosyjskim językiem
wykładowym,
e) polityka kuratora Aleksandra Apuchtina miała na celu bezwzględną rusyfikację polskich szkół.
Okres gdy pełnił on funkcję kuratora szkolnego nazywano „nocą apuchtinowską”. Podjęte
działania:
- wyrzucano polskich nauczycieli ze szkół,
- język polski został przedmiotem nadobowiązkowym uczonym po rosyjsku,
- szpiegowano i nadzorowano uczniów,
- pomniejszano osiągnięcia polskiej kultury i historii,
- surowo karano używanie języka polskiego w szkole nawet na przerwach.
3. Polacy na zesłaniu.
a) Polaków deportowano do europejskiej części Rosji, na Kaukaz i na Syberię,
b) zesłańców skazywano na katorgę lub na osiedlenie, często bez prawa opuszczenia miejsca zesłania.
Niewielkiej części udało się powrócić do domu,
c) zesłańców zmuszano do ciężkiej pracy w kopalniach rudy i ołowiu,
d) polscy zesłańcy przyczynili się do podniesienia poziomu cywilizacyjnego miast syberyjskich np.
Irkucka. Byli wykształconą elitą,
e) zesłańcy w 1866 r. zorganizowali powstanie zabajkalskie, którego celem było przedostanie się do
Chin i powrót do domu. Zakończyło się klęską.
4. Postawy wobec rusyfikacji.
2
a) lojalizm – część społeczeństwa zrezygnowała z dążeń niepodległościowych i okazywała
posłuszeństwo władzom,
b) trójlojalizm – program współpracy z zaborcami we wszystkich trzech zaborach, który powstał w
Galicji. Nie miał poparcia w zaborze rosyjskim,
c) pozytywizm – nawoływał do pracy organicznej oraz wspieranie i kształcenia biedniejszych warstw
społeczeństwa. Celem było uczynienie z Polaków nowoczesnego narodu. Walkę o niepodległość
odsuwano na czas późniejszy. Pozytywizm miał dużo zwolenników w zaborze rosyjskim.
d) walka z rusyfikacją – podstawą polskości stał się język polski, historia, tradycja i katolicyzm. W
związku z tym miało miejsce tajne nauczanie (inaczej tajne komplety):
- uczono historii, języka polskiego, omawiano literaturę polską itp.,
- kursy dla kobiet w Warszawie tzw. Uniwersytet Latający,
- w Wilnie działało Towarzystwo Oświaty Narodowej, które było głównym ośrodkiem polskiej tajnej oświaty poza dawnym Królestwem Polskim.