KLASA 6 WOP Z 23.09.

TEMAT : Wielka Emigracja. Akt założenia Towarzystwa Demokratycznego Polskiego, Paryż 17 III 1832 roku (...) Przyszłość Polski zależy zatem od przyszłości innych europejskich ludów. Ich to jest powinnością podnieść ją i zapewnić jej istnienie (...). Gdy ludzie mieszkający na polskiej ziemi bez względu na ród lub wyznanie uznają swą godność, swoje istnienie, swój tak materialny, jak i moralny interes i użycia praw dla ogółu zniesienia szczegółowych przywilejów dopominać się będą, wtenczas w imieniu tego powszechnego dobra śmielej od Europy, od oświaty żądać pomocy mogą. Tak więc powołaniem Polski dzisiaj przed Europą, przed ludzkością jest wywołanie tego prężnego wsparcia, ale wywoływania go w imieniu i na korzyść potrzeb większości, której ogólny interes może jedynie uszlachetnić sprawę Polski (...). Lud polski rolny, swobodny, ale lud cały, potrafi i Rosjan natchnąć dążeniem do oświaty, wolności i prawdziwego towarzyskiego życia, bo jedynym powołaniem Polski, jedynym jej dla ludzkości obowiązkiem jest nieść w głębie Wschodu prawdziwą oświatę i zrozumienie praw człowieka. Na tej zasadzie istnienie Polski jest potrzebą cywilizacji, szczęścia i pokoju Europy. Polska jest i będzie przedmurzem, zasłoną (...). Lecz jeszcze raz, by temu powołaniu Polska godnie odpowiedzieć mogła, istnieć musi wolna i niepodległa (...). Komitet ma za jeden z głównych celów; trudnić się losem, potrzebą i przeznaczeniem Polaków będących we Francji; upatrując w losie tych osób przyszłej Polski (...). Cały zaś ciąg naszego pisma przekonywa, że korzystne działanie dla przyszłej Polski powinno jedynie zależeć od zasad, na których wyłącznie zawisło jej zbawienie (...).

Po upadku powstania listopadowego około 50 tysięcy polskich żołnierzy oraz cywilów popierających powstanie znalazła się na terytorium Austrii i Prus, gdzie została internowana. Jedynie oficerowie mogli liczyć na dobre traktowanie, zaś większość żołnierzy, została zmuszonych do powrotu do kraju. Część z nich została zesłana wkrótce na Sybir. Reszta jesienią 1831 roku wyruszyła przez państwa niemieckie na Zachód do Francji. Zdecydowaną większość z około dziesięciotysięcznej grupy emigrantów stanowili oficerowie. Prawie sześć tysięcy z nich udało się do Francji, pozostali osiedli w Wielkiej Brytanii, Szwajcarii, Hiszpanii, Skandynawii czy Stanach Zjednoczonych. Wybrany po rewolucji w Paryżu Ludwik Filip zdecydował się na przyjęcie polskich emigrantów, do których społeczeństwo francuskie odnosiło się z wielką sympatią, jednak zakazał im wstępu do Paryża w obawie przed wzrostem rewolucyjnych nastrojów. Po przeniesieniu na emigrację wielu działaczy zaczęło dążyć do utworzenia jednolitej polskiej reprezentacji. Główną ideą spajającą miała być wspólna walka zbrojna, dlatego unikano spornych kwestii społecznych i politycznych.                                                                                                                                      W grudniu  1831 roku w Paryżu powołano do istnienia umiarkowany i kompromisowy Komitet Narodowy Polski (KNP) pod przewodnictwem Joachima Lelewela , który dążył do  odbudowy demokratycznej Polski jako republiki  w granicach sprzed 1772 r. KNP miał umiarkowany program społeczny.                                                                                                                                    Towarzystwo Demokratyczne Polskie – powołane m.in. przez Tadeusza Krępowieckiego  i Aleksandra Pułaskiego, dążyło do wyzwolenia Polski przez powszechną rewolucję. Wysuwano hasło: „wszystko dla ludu, wszystko przez lud”, podkreślając równość wszystkich stanów. 

   W 1835 roku od Towarzystwa odłączyła się radykalna grupa by utworzyć - Gromady Ludu Polskiego. Utworzone najpóźniej, bo w 1835 r. w Anglii przez  radykalnych działaczy rewolucyjnych, na czele ze Stanisławem Worcellem. Postulowali oni przeprowadzenie rewolucji ludowej, która miała oddać ludowi władzę i środki produkcji. Głoszono więc hasła socjalizmu utopijnego.                  Sprawną i rozbudowaną organizacją był obóz Czartoryskiego zwany obozem „Hotelu Lambert”. Swą działalność opierała na oficjalnych kontaktach z władzami Paryża i Londynu oraz dyplomatycznych kontaktach księcia Adama Jerzego Czartoryskiego. Początkowo bezskutecznie próbował on nakłonić zachodnie mocarstwa do interwencji przeciw Rosji. Kolejne lata poświęcił na wsparciu ruchów narodowowyzwoleńczych na Kaukazie, w Mołdawii i Wołoszczyźnie, a także reformie państwa otomańskiego (militarna i polityczna). Umocnienie Turcji miało wywołać wojnę z Rosją, zaś ta konflikt brytyjsko-rosyjski, w którym zbrojnie mogliby uczestniczyć Polacy. Czartoryski skupił się na przygotowaniu powstania w kraju i zorganizowaniu konspiracji na terenach zaborów. Uważał, że na wybuch powstania jest za wcześnie, a Polacy winni się skupić na wzmocnieniu sił narodowych i „pracy organicznej”.                                                                                                                                    Organizacje powstałe na emigracji wysyłały na tereny polskie emisariuszy w celu współorganizacji spisków. W latach trzydziestych większość związana była z Komitetem Narodowym Polskim, zaś w czterdziestych z Towarzystwem Demokratycznym Polskim i obozem „Hotelu Lambert”. 

Najważniejszym ośrodkiem polskiej kultury emigracyjnej był Paryż , w którym tworzyli m.in. Adam Mickiewicz , Juliusz Słowacki , Zygmunt Krasiński , Fryderyk Chopin , Cyprian Kamil Norwid. Zmuszeni represjami carskimi do wyjazdu z kraju tworzyli swoje dzieła na emigracji nawiązując często do walki Polaków o niepodległość. Joachim Lelewel i Maurycy Mochnacki tworzyli na emigracji dzieła historyczne opisujące przeszłość narodu polskiego , ale również propagujące demokrację i nowe idee .

Powstanie krakowskie i rabacja galicyjska

Na początku 1846 roku w Wielkim Księstwie Poznańskim aresztowano przywódców tamtejszej konspiracji dążących do wybuchu ogólnonarodowego powstania. Do działań powstańczych doszło jedynie w okolicach Krakowa (podejrzewa się, ze Austria nie utrudniała ich początkowo, by mieć pretekst do wcielenia Rzeczpospolitej Krakowskiej). 18 lutego 1846 roku powstańcy bezskutecznie zaatakowali Tarnów, zaś dzień później wybuchła rabacja galicyjska, a wojska austriackie wkroczyły do Krakowa. Rewolucja krakowska rozpoczęła się w nocy z 20 na 21 lutego 1846 roku, zgodnie z przygotowanym przez organizacje demokratyczne planem wzniecenia insurekcji w trzech zaborach   (z powodu aresztowań nie udało się to w pozostałych). Po wyjściu z miasta wojsk zaborcy 22 lutego ukonstytuował się Rząd Narodowy Rzeczypospolitej Polskiej, który wydał „Manifest do Narodu Polskiego”. Wzywał polskie społeczeństwo polskie do ogólnego powstania, znosił różnice stanowe i wszelkie powinności chłopskie, zapowiadał nadanie ziemi bezrolnym z dóbr narodowych (dokument wspominał o opiece społecznej dla ludności). Dyktatorem ogłosił się Jan Józef Tyssowski zaś jego sekretarzem Edward Dembowski.  Drugi z polityków zginął od kul austriackich, gdy 27 lutego szedł na czele procesji mającej porozumieć się z chłopami podburzonymi przez Austriaków przeciw ziemiaństwu (Austriacy zapewnili chłopów, że szlachta pragnie rozprawienia się z poddanymi i zwiększenia ich obciążeń).  Klęski oddziałów powstańczych spowodowały upadek powstania po 2 tygodniach. Głównym skutkiem powstania krakowskiego było wcielenie 16 października Wolnego Miasta Krakowa do Austrii, wprowadzenie na jego terenie austriackiej administracji, powołanie Niemców na urzędy i uczynienie z języka niemieckiego – języka wykładowego na Uniwersytecie.                                                                                                                                                  Z powstaniem krakowskim bezpośrednio związana była rabacja galicyjska z 1846 roku – największe wywołane przez chłopów powstanie w XIX wieku na terenach polskich. Austria wykorzystała niezadowolenie chłopskie z powodu wysokiej pańszczyzny i ciężkiego położenia życia na wsi do skierowania go przeciw planującej powstanie szlachty. Wmówiła włościanom, ze przyszłe wystąpienie ma mieć charakter antychłopski (umocnienie zależności, zwiększenie wyzysku). Chłopi galicyjscy nie poparli powstania przeciw zaborcy, a wręcz przeciwnie zaatakowali dwory ziemiańskie. Zniszczono ich około 470, zaś z rąk chłopskich zginęło 1100 osób. Rozbitych powstańców oddawali za pieniądze wojskom austriackim. W obwodzie tarnowskim rabacja spowodowała zniszczenie około 90% majątków. Jednym z przywódców chłopskiego wystąpienia był Jakub Szela nawołujący do mordowania, grabieży szlachty. Rabacja została stłumiona przez wojska austriackie. Spowodowało to między innymi w 1848 roku uwłaszczenie w zaborze austriackim (pół wieku wcześniej, niż w całym państwie). 

 

Po upadku powstania krakowskiego  i pacyfikacji wsi przez wojska austriackie Szela został internowany w Tarnowie. W  1848 otrzymał od władz gospodarstwo rolne na Bukowinie, które prowadził do końca życia.

    

Ćw. 1  Wyjaśnij pojęcia :

Rusyfikacja- 

Konspiracja-

Emigracja -

Rabacja - 

Ćw.2 Dopisz notki biograficzne do poszczególnych twórców polskiej kultury na emigracji.          

Adam Mickiewicz

Juliusz Słowacki

Cyprian Kamil Norwid

Fryderyk Chopin

Joachim Lelewel

Linki  Piosenka Marka Grechuty do wiersza Juliusza Słowackiego  https://www.youtube.com/watch?v=Z4TpjCV-YwI Wiersz Cypriana Kamila Norwida   https://www.youtube.com/watch?v=ls0AnRFS2Y0  Nocturn Fryderyka Chopina - Gatunek nokturnu fortepianowego stworzył irlandzki kompozytor i pianista (John Field 1782-1837), do którego Chopin nawiązał.   https://www.youtube.com/watch?v=9E6b3swbnWg