Klasa VII, WOP z dnia 07.12.2019 r.

Temat: Czym był romantyzm?

„Czucie i wiara silniej mówi do mnie niż mędrca szkiełko i oko”.

Przygotowałam prezentację, której celem było przybliżenie podstawowych założeń romantyzmu oraz poznanie jego przedstawicieli w literaturze, malarstwie i muzyce. 

Romantyzm - nurt w kulturze, który dał nazwę epoce w historii sztuki i historii  literatury trwającej od lat 90. XVIII wieku do lat 40. XIX wieku. W literaturze polskiej romantyzm rozpoczął się w 1822 r. wydaniem "Ballad i romansów" Adama Mickiewicza a zakończył w 1863 r. po powstaniu styczniowym. 

Romantyzm był formą buntu przeciw ustalonym regułom społecznym, które rządziły społeczeństwami epoki Oświecenia - bunt przeciw naukowemu podejściu do natury człowieka.

Wśród podstawowych założeń romantyzmu wymieniliśmy:

- indywidualizm

- pragnienie wolności 

- sprzeciw wobec wszelkim formom zniewolenia

- przekładanie uczucia, wiary i intuicji nad rozum

- prometeizm dobrowolne podporządkowanie działań jednostki dobru większych  grup społecznych  

- mesjanizm 

- odwołanie do prawd ludowych

Wyjaśniliśmy sobie, że ówczesna sytuacja polityczna Polski była bardzo podatnym gruntem dla twórców romantyzmu. Młode pokolenie było pełne niechęci do zaborcy i chętne do walki. Hasła podkreślające siłę wiary i uczuć, przypisujące wielkie możliwości jednostce, znalazły wielu odbiorców. 

Powiedzieliśmy sobie kilka słów o Juliuszu Słowackim, Adamie Mickiewiczu,  Cyprianie Kamilu Norwidzie. 

Przeczytaliśmy "Odę do młodości" Adama Mickiewicza. Następnie pokusiliśmy się o jej interpretację.

                Oda do młodości 

Bez serc, bez ducha, to szkieletów ludy;
Młodości! dodaj mi skrzydła!
Niech nad martwym wzlecę światem
W rajską dziedzinę ułudy:
Kędy zapał tworzy cudy,
Nowości potrząsa kwiatem
I obleka w nadziei złote malowidła.

Niechaj, kogo wiek zamroczy,
Chyląc ku ziemi poradlone czoło,
Takie widzi świata koło,
Jakie tępymi zakreśla oczy.

Młodości! ty nad poziomy
Wylatuj, a okiem słońca
Ludzkości całe ogromy
Przeniknij z końca do końca.

Patrz na dół – kędy wieczna mgła zaciemia
Obszar gnuśności zalany odmętem:
To ziemia!
Patrz, jak nad jej wody trupie
Wzbił się jakiś płaz w skorupie.
Sam sobie sterem, żeglarzem, okrętem;
Goniąc za żywiołkami drobniejszego płazu,
To się wzbija, to w głąb wali:
Nie lgnie do niego fala ani on do fali;
A wtem jak bańka prysnął o szmat głazu:
Nikt nie znał jego życia, nie zna jego zguby:
To samoluby!

Młodości! tobie nektar żywota
Natenczas słodki, gdy z innymi dzielę:
Serca niebieskie poi wesele,
Kiedy je razem nić powiąże złota.

Razem, młodzi przyjaciele!…
W szczęściu wszystkiego są wszystkich cele;
Jednością silni, rozumni szałem,
Razem, młodzi przyjaciele!…
I ten szczęśliwy, kto padł wśród zawodu,
Jeżeli poległym ciałem
Dał innym szczebel do sławy grodu.
Razem, młodzi przyjaciele!…
Choć droga stroma i śliska,
Gwałt i słabość bronią wchodu,
Gwałt niech się gwałtem odciska,
A ze słabością łamać uczmy się za młodu!

Dzieckiem w kolebce kto łeb urwał Hydrze,
Ten młody zdusi Centaury;
Piekłu ofiarę wydrze,
Do nieba pójdzie po laury.
Tam sięgaj, gdzie wzrok nie sięga;
Łam, czego rozum nie złamie:
Młodości! orla twych lotów potęga,
Jako piorun twoje ramię.

Hej! ramię do ramienia! spólnymi łańcuchy
Opaszmy ziemskie kolisko!
Zestrzelmy myśli w jedno ognisko,
I w jedno ognisko duchy!…
Dalej, bryło, z posad świata!
Nowymi cię pchniemy tory,
Aż opleśniałej zbywszy się kory,
Zielone przypomnisz lata.

A jako w krajach zamętu i nocy
Skłóconych żywiołów waśnią,
Jednym „stań się” z bożej mocy
Świat rzeczy stanął na zrębie:
Szumią wichry, cieką głębie,
A gwiazdy błękit rozjaśnią –

W krajach ludzkości jeszcze noc głucha:
Żywioły chęci jeszcze są w wojnie;
Oto miłość ogniem zionie,
Wyjdzie z zamętu świat ducha:
Młodość go pocznie na swoim łonie,
A przyjaźń w wieczne skojarzy spojnie.

Pryskają nieczułe lody
I przesądy światło ćmiące.
Witaj, jutrzenko swobody,
Zbawienia za tobą słońce!

Adam Mickiewicz

Przeczytaliśmy również Moją Piosnkę II Cypriana Kamila Norwida, która pozwoliła nam powrócić do tematu tęsknoty za utraconą ojczyzną. 

Moja piosnka (II)

Do kraju tego, gdzie kruszynę chleba
Podnoszą z ziemi przez uszanowanie
Dla darów Nieba …
Tęskno mi Panie…

Do kraju tego, gdzie winą jest dużą
Popsować gniazdo na gruszy bocianie
Bo wszystkim służą …
Tęskno mi Panie…

Do kraju tego, gdzie pierwsze ukłony
Są – jak odwieczne Chrystusa wyznanie:
„Bądź pochwalony!”
Tęskno mi Panie…

Tęskno mi jeszcze i do rzeczy innej,
której już nie wiem gdzie leży mieszkanie
Równie niewinnej …
Tęskno mi Panie…

Do bez-tęsknoty i do bez-myślenia
Do tych co mają tak za tak – nie za nie
Bez światło-cienia …
Tęskno mi Panie…

Tęskno mi owdzie, gdzie któż o mnie stoi
I tak być musi, choć się tak nie stanie
Przyjaźni mojej! …
Tęskno mi Panie…

Cyprian Kamil Norwid

Odsłuchaliśmy również wiersz Juliusza Słowackiego "Testament mój" wyrecytowany przez Tadeusza Ziębę.

https://www.youtube.com/watch?v=Zo8sDn9kDkM


Juliusz Słowacki

"Testament" był wprowadzeniem do kolejnego tematu, historii Szarych Szeregów oraz powieści Aleksandra Kamińskiego "Kamienie na szaniec".

W domu 
Przeczytać wiersz dowolnego polskiego poety doby romantyzmu. 

Temat: Historia Szarych Szeregów. 

W odpowiedzi na prośbę uczniów przygotowałam prezentację dotyczącą tła historycznego dla omawianej przez nich lektury Aleksandra Kamińskiego "Kamienie na szaniec". 

Na wstępie wyjaśniliśmy sobie kilka pojęć, które były niezbędne dla rozumienia omawianych treści. 

•Konspiracja - tajna działalność skierowana np. przeciwko istniejącej władzy

•Pseudonim – dosłowne znaczenie to pod fałszywym imieniem,  indywidualna nazwa danej osoby, inna niż jej oficjalne imię i nazwisko, np. Alek (Maciej Aleksy), Zośka (Tadeusz Zawadzki), Rudy (Jan Bytnar)

•Kryptonim – litera i cyfra lub wyraz ukrywający właściwą nazwę czegoś lub czyjegoś nazwiska, zwykle dla ukrycia prawdziwego znaczenia czy sensu

Głowna Kwatera – pasieka, chorągwie – ule, hufce – roje, drużyna – rodzina, zastępy – pszczoły, Plan Barbarossa, Fall Weiss, Godzina W, Burza, itd. 

•Sabotaż - ukryte działanie mające na celu przeszkodzenie komuś w realizacji jakiegoś planu, forma walki z wrogiem lub protestu polegająca na uchylaniu się od pracy, wadliwym jej wykonywaniu lub na uszkadzaniu maszyn i narzędzi.

•Dywersja -  niszczące działanie wojenne na zapleczu w celu odwrócenie uwagi przeciwnika, osłabienia obronności lub gospodarki nieprzyjaciela w czasie wojny czy też wrogiego państwa w czasie pokoju. Dezorganizacja sił przeciwnika.

•Szaniec - ziemna fortyfikacja polowa zawierająca wał obronny i fosę, budowana przez wojska na obszarze toczonych bitew jako element umocnień służących do osłony stanowisk artyleryjskich lub na przedpolu obleganych twierdz (np. znana nam już reduta).

•Arsenał -  budynek lub zespół budynków o cechach obronnych, w którym przechowywano broń oraz sprzęt wojenny (zbrojownia).

Szare Szeregi 
Kryptonim konspiracyjny  Związku Harcerstwa Polskiego w okresie okupacji niemieckiej podczas II wojny światowej.

Szare Szeregi zostały powołane 27 września 1939 w Warszawie. 

Szare Szeregi współpracowały z Delegaturą Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Kraj oraz Komendą Główną Armii Krajowej.

Etos

„Ślubuję na Twoje ręce pełnić służbę w Szarych Szeregach, tajemnic organizacyjnych dochować, do rozkazów służbowych się stosować, nie cofnąć się przed ofiarą życia”.

Dziś, jutro, pojutrze.

W 1942 r. dokonano podziału wśród Szarych Szeregów na 3 grupy:

• Zawiszacy 12-14 lat
• Bojowe Szkoły (BS) 15-17 lat
• Grupy Szturmowe (GS) powyżej 18 lat.

Zawiszacy 

Nie brali udziału w walce bieżącej. Ich zadaniem było przygotowanie się do  służby pomocniczej (ratownictwo czy łączność) oraz nauka na tajnych kompletach. To oni zorganizowali Harcerską Pocztą Polową podczas powstania warszawskiego.

Bojowe Szkoły
Zadania:
- Mały sabotaż –np. pisanie na murach, rozlepianie afiszy i nalepek, rozdawanie ulotek, podłączenie się do niemieckich megafonów, zrywanie niemieckich flag. Do najgłośniejszych akcji należy zdjęcie niemieckiej tablicy z pomnika Mikołaja Kopernika w Warszawie 
- Akcja "N„ - akcja propagandowa, skierowana do Niemców, polegająca głównie na podrzucaniu dywersyjnych ulotek i gazetek. Miały wywołać wrażenie, że są dziełem niemieckich grup antyhitlerowskich
- Akcja "WISS" ("Wywiad – Informacja Szarych Szeregów")- polegała na obserwacji niemieckich wojsk i ich ruchów
- przeszkolenia wojskowe np. z zakresu łączności czy strzelania 
- przeszkolenie z udzielania pierwszej pomocy 
- nauka na tajnych kompletach


Grupy Szturmowe 

•  Najstarsi harcerze przygotowani do zadań bojowo-dywersyjnych. 

    Formalnie podporządkowani Kedywowi Armii Krajowej. 

    W Warszawie od XI 1942 r. 4 hufce (plutony):

•„Centrum” – Tadeusz Zawadzki „Zośka”

•„Południe” – SAD sabotaż i dywersja Jan Bytnar „Rudy”

•„Wola” – Jan Kopałka

•Praga – Henryk Ostrowski

Wspomniałam również o Wawrze - konspiracyjnej organizacji młodzieżowej założonej przez Aleksandra Kamińskiego w 1940 r., która w dużej mierze funkcjonowała w oparciu o Szare Szeregi. Wawer był podporządkowany Komendzie łownej Związku Walki Zbrojnej. Stawiał sobie za cel prowadzenie propagandy antyhitlerowskiej drogą małego sabotażu. Obejrzeliśmy kilka ilustracji wykonanych przez członków Wawru.

Omówiliśmy najważniejsze akcje Rudego, Alka i Zośki. 

Odbyliśmy pogawędkę na temat symboli związanych z walką o niepodległość i wyjaśniliśmy sobie, że umieszczanie np. znaku Polski Walczącej na samochodowym zderzaku - nie jest dobrym pomysłem!

Przeczytaliśmy również Kodeks moralności obywatelskiej, czyli 10 przykazań walki cywilnej. 

1) Polska walczy z wrogiem nie tylko poza granicami Kraju, ale i na swoich obecnie okupowanych ziemiach.

2) Do chwili rozpoczęcia rozprawy zbrojnej - wyrazem wojny na ziemiach polskich jest walka cywilna.

3) Udział w walce cywilnej jest obowiązkiem każdego obywatela polskiego.

4) Podstawowym nakazem i obowiązkiem jest poszanowanie prawowitych władz polskich (...)

5) Nakazem walki cywilnej w stosunku do okupanta jest bojkot jego zarządzeń i wezwań, utrudnianie mu wszelkiej akcji - w granicach nakreślonych przez Kierownictwo życia polskiego oraz absolutny bojkot w stosunkach handlowych, kulturalnych i towarzyskich.

6) Obowiązuje konieczność solidarności społeczeństwa, wspieranie bliźniego Polaka wszędzie gdzie grozi mu zguba lub nędza.

7) Utrzymywać należy na najwyższym poziomie poczucie honoru narodowego i zgodnie z tym honorem postępować.

8) Należy przeciwdziałać w spotykanych wypadkach odstępstwa Polaka od obowiązujących go zasad postępowania, a to drogą perswazji, napomnień, bojkotu towarzyskiego, wreszcie rejestrowania występnych faktów i przekazania ich odpowiednim czynnikom polskim.

9) Wobec odstępców i zaprzańców obowiązuje bojkot, jak wobec wroga, oraz rejestrowanie ich jako zdrajców.

10) Powinnością każdego Polaka jest troska o ocalenie i zachowanie polskości we wszelkiej postaci, a więc ludzkiej, kulturalnej i materialnej jako sił potrzebnych do wywalczenia wolności i odbudowania Ojczyzny.

Polacy! Stopień podporządkowania się powyższym zasadom i nakazom będzie sprawdzianem naszej wartości obywatelskiej wobec przyszłych pokoleń. Pamiętajcie, że w dniach wolności wszyscy będziemy musieli zdać rachunek z naszego obecnego stanowiska i naszych czynów.

„Biuletyn Informacyjny” nr 18/122 — 7 V 1942