13.06. 1/2 LO, Temat:Nie za mną, a przede mną życie...

Nie za mną, a przede mną życie...

Dwie powieści o pamięci, nieszczęściu i tęsknocie.

"Cudzoziemka" Marii Kuncewiczowej to m.in. powieść o wpływie przeszłości na życie człowieka. Ludzka pamięć jest jednym z najważniejszych przedmiotów badania psychologii, która podejmuje w ten sposób nie tylko kwestie percepcji i poznawania, ale także problematykę emocjonalną - kształtowanie ludzkiej wrażliwości, uczuciowości, pragnień. Psychologowie odkrywają tajemnice pamięci - np. rozstrzygają pytania o to, dlaczego zapamiętujemy pewne fakty, a inne zapominamy, oraz jak i czy rzeczywiście zapominamy. Pytają ,dlaczego i w jaki sposób jesteśmy gotowi zniekształcać nasze wspomnienia. Ludzka pamięć jest także ważnym tematem literatury psychologicznej.

Jednym z najistotniejszych momentów w życiu Róży było jej odtrącenie przez Michała Bądskiego. Pamięć 

jego osoby i młodzieńczego uczucia, którym obdarzyła swego wybranka, stale towarzyszy jej losom i stale na nie wpływa. Te sensy powieści mają charakter zarówno psychologiczny, jak i egzystencjalny.

Jednym z najciekawszych literackich ujęć problemu utrwalenia w indywidualnej psychice ludzkiej przeszłości jest powieść Stanisława Lema "Solaris".  Przyjrzyjmy się zagadnieniu pamięci i jej wpływu na ludzkie życie w znanej powieści Kuncewiczowej i we fragmentach utworu Lema.

"Solaris" Stanisława Lema przedstawia świat w nieokreślonej przyszłości. Powieść opowiada o pobycie doktora psychologii, Krisa Kelvina w stacji badawczej znajdującej się na odległej planecie Solaris. Kelvin przybywa tam, by wraz z trzema naukowcami kontynuować badania wypełniającego planetę oceanu , który wydaje się przejawiać cechy istoty rozumnej. W stacji rozgrywają się jednak tajemnicze zdarzenia. Pojawiają się na niej osoby znane znajdującym się tam ludziom, stworzone prawdopodobnie z cząstek struktury subatomowej, neutrin, zespolonych nieznanymi ludzkiej cywilizacji polami siłowymi. 

Istoty te są prawdopodobnie tworami oceanu, który posiada zdolność wydobywania z ludzkich mózgów wyraźnych i utrwalonych wspomnień oraz przekładania tej zawartości ludzkich umysłów na materię. Stworzone w ten sposób są autonomiczne, wyglądają i zachowują się jak zwykli ludzie, mają swoją świadomość, wolę, emocje.

Jeden z bohaterów powieści mówi:"Może ocean odpowiedział na promieniowanie jakimś innym promieniowaniem, może wysondował nasze mózgi i wydobył  z nich pewne psychiczne otorbienia[..], procesy oderwane od reszty, zamknięte w sobie, stłumione, zamurowane, jakieś zapalne ogniska pamięci. Potraktował je jako receptę, jako plan konstrukcyjny..."

Po pierwszej nocy spędzonej przez Kelvina w stacji u jego boku pojawia się była narzeczona  ( Kelvin przedstawia ją na stacji jako żonę), Harey, która dziesięć lat wcześniej popełniła samobójstwo po porzuceniu jej przez bohatera. Nie tylko wygląda tak, jak bohater ją zapamiętał, ale także posiada wszelkie cechy psychiczne prawdziwej Harey. W pierwszym odruchu Kelvin próbuje się jej pozbyć, ale wkrótce chce ja ocalić i pędzić z nią wspólne życie. Nie okazuje się to łatwe. Coś już się bowiem skończyło, bohaterowie znajdują się w innych miejscach swojej świadomości. Harey jest nadal dziewiętnastolatką, osobą z innego świata, z przeszłości...

1.Pamięć - źródło nieszczęścia i nadziei. Rozważ zagadnienie w świetle obu powieści.

2. "Cudzoziemka" i "Solaris" - powieści o czasie i ludzkiej pamięci. Rozważ problem w świetle dokonanych analiz.