Lekcja WOP klasa 7 26/11/2022

Temat: Skutki powstania listopadowego.

1. Geneza Powstania Listopadowego.

a) łamanie konstytucji Królestwa przez cara Aleksandra I, a później Mikołaja I.

b) klęska zbiorów w 1830 r. przyczyniła się do wzrostu cen. To zaś spowodowało wzrost niezadowolenia uboższych warstw społecznych, które były podatne na hasła rewolucyjne.

c) młodzież działająca w organizacjach konspiracyjnych pragnęła odzyskania niepodległości.

d) policja carska wpadła na trop spisku w szkole podchorążych piechoty.

e) Obawa, że wojska polskie zostaną użyte do tłumienia powstania w Belgii i Francji.

2. Przebieg Powstania Listopadowego

• Powstanie wybuchło w nocy z 29/30.11.1830 r. Powstaocy, na czele których stał podporucznik Piotr Wysocki, zakładali uderzenie na Belweder w celu porwania wielkiego księcia Konstantego, co się nie powiodło. Wyżsi oficerowie nie chcieli przystąpid do powstania, które ich zdaniem nie miało szans powodzenia. Powstanie poparł lud Warszawy – niższe warstwy społeczne.
• Na początku grudnia 1830 r. powstał Rząd Tymczasowy, który powierzył funkcję dyktatora gen. Józefowi Chłopickiemu. Rząd wysłał delegację do cara Mikołaja I, na czele której stanął książę Ksawery Drucki – Lubecki. Car zażądał bezwarunkowej kapitulacji. Po powrocie delegacji gen. Chłopicki ustąpił ze stanowiska.
• Powstanie poparło Towarzystwo Patriotyczne, na czele którego stali Maurycy Mochnacki i Joachim Lelewel.
• Sejm uznał powstanie za narodowe i 25.01.1831 r. zdetronizował cara Mikołaja I. Powstanie przekształciło się w wojnę polsko – rosyjską. Powstał Rząd Narodowy, na czele którego stanął książę Adam Jerzy Czartoryski. Drugim dyktatorem powstania został gen. Michał Radziwiłł.
• W lutym 1831 r. armia rosyjska wkroczyła do Królestwa Polskiego. 24/25 lutego 1831 r. doszło do bitwy pod Grochowem (dowodził gen. Chłopicki). Obie armie poniosły straty. Bitwa ostatecznie nie przyniosła jasnego rozstrzygnięcia.
• Trzecim dyktatorem został gen. Jan Skrzynecki.
• Powstanie wybuchło na Litwie, Wołyniu i Podolu.
• Zwycięstwa armii polskiej w bitwach pod Wawrem, Dębem Wielkim i Iganiami – marzec, kwiecieo 1831 r. Autorem zwycięstwa był gen. Ignacy Prądzyoski.
• Pod koniec maja 1831 r. armia polska poniosła klęskę w bitwie pod Ostrołęką. Gen. Skrzynecki ustąpił z funkcji dyktatora.
• W lipcu upadły powstania na Litwie, Podolu i Wołyniu.
• 15 sierpnia 1831 r. manifestacja Towarzystwa Patriotycznego w Warszawie przekształciła się w rozruchy. Powieszono szpiegów rosyjskich i oficerów oskarżonych o zdradę. Rozruchy stłumił gen. Jan Krukowiecki, który został czwartym dyktatorem powstania.
• We wrześniu 1831 r. Rosjanie przypuścili szturm na Warszawę. Bohaterska obrona Woli przez gen. Józefa Sowioskiego.
• Upadek powstania - początek października 1831 r.

3. Przyczyny klęski Powstania Listopadowego:

• Przewaga militarna Rosjan. Przeciwko 50 tys. armii polskiej skierowano siły liczące 130 tys.
• Polacy nie potrafili dowodzid wielkimi grupami wojsk.
• Brak wiary we własne siły – częśd wyższych oficerów dążyła do porozumienia z carem i opóźniała działania militarne nie wierząc w możliwośd zwycięstwa. Armia polska oddała inicjatywe armii rosyjskiej.
• Obóz konserwatywny liczył na pomoc paostw zachodnich, która nie nadeszła.
• Powstania nie poparły wszystkie warstwy społeczeostwa. Władze powstaocze liczyły głównie na patriotyzm szlachty, nie zgodziły się ogłosid reform uwłaszczeniowych. powstania nie poparli chłopi.

4. Skutki Powstania Listopadowego:

• Zniesiono konstytucję z 1815 r. w tym: sejmu polskiego, armii. Zniesiono koronację cara na króla polskiego. Zachowano jednak odrębnośc administracyjną Królestwa.
• Armia polska uległa likwidacji, a żołnierzy polskich siłą wcielono do armii rosyjskiej. Królestwu Polskiemu narzucono obowiązek dostarczania rekruta do armii rosyjskiej.
• W Królestwie wprowadzono stan wojenny i okupację.
• Członków sprzysiężenia podchorążych, Sejmu, Rządu Narodowego skazano na śmierc (zaocznie) lub zesłano na Syberię. Wielu z nich udało się uniknąd śmierci dzięki emigracji.
• Skazancom i emigrantom skonfiskowano majątki.
• Zamknięto Uniwersytet Warszawski i Towarzystwo Przyjaciół Nauk. Polskie szkolnictwo podporządkowano ministerstwu w Petersburgu i ograniczono liczbę szkół średnich.
• Rozpoczęto budowę cytadeli warszawskiej i twierdz w Modlinie i w Dęblinie.
• Wprowadzono rosyjski system monetarny i karny.
• Wprowadzono cenzurę.
• Nałożono na Królestwo wysoką kontrybucję.
• Namiestnikiem Królestwa został feldmarszałek hrabia Iwan Paskiewicz , który stłumił powstanie.
• Represje dotknęły również Litwę, Białoruś i Ukrainę. Zamknięto tam Akademię Wilenską i Liceum w Krzemiencu, a także represjonowano kościół katolicki (zamknięto większośc klasztorów). Zniesiono religię unicką zmuszając jej wyznawców do przyjęcia prawosławia. Najbiedniejsza szlachta uległa schłopieniu – nie uznano jej szlacheckiego pochodzenia. Skonfiskowano 3 tys. majątków należących do powstanców, a 50 tys. rodzin przesiedlono w głąb Rosji.

5. Znaczenie powstania listopadowego.

Znaczenie powstania listopadowego było olbrzymie. Powstanie polskie zapobiegło interwencji zbrojnej cara na zachodzie Europy. Dzięki temu nie zdławiono rewolucji belgijskiej i francuskiej. Słowo "Polak" stało się symbolem walki o niepodległośc w całej Europie. Niestety klęska powstania spowodowała olbrzymie represje tak w zaborze rosyjskim i pruskim, represje na niespotykana dotad w Europie skalę. Ponownie zjednoczyły się Rosja, Prusy i Austria do walki z dażeniami niepodległościowymi Polaków. Ograniczono suwerennośc Wolnego Miasta Krakowa. Jednocześnie powstanie pobudziło świadomośc narodową Polaków. Popowstaniowa emigracja polska wiodła prym w Europie Zachodniej. Wyemigrował kwiat polskiej młodzieży, która tworzyła i rozwijała się we Francji, Belgii czy Anglii. Jednocześnie powstanie umiędzynarodowiło sprawę polska, dzięki czemu nie zapomniano o doli Polaków.

Praca domowa

Rozwiaż poniższa kartę pracy.

Powstanie listopadowe

1. Zapoznaj się z tekstem źródłowym. Następnie opisz reakcję mieszkańców Warszawy na wieść o wybuchu powstania oraz wyjaśnij jej przyczyny.

Relacja członka Rządu Narodowego o wybuchu powstania listopadowego Trzeba wyznać, że Warszawa nie była do niczego przygotowana, o powstaniu nic nie słyszała, na okrzyk więc „naszych mordują”, zamiast wziąć udział, owszem, czym prędzej domy i sklepy z trzaskiem zamykano, drzwi opieczętowując, a gdy ulicznicy bawili się tłuczeniem latarni i na ulicach robiło się ciemno, ludność kryła się tym bardziej. Młodsi tylko i odważniejsi śmieli wystąpić na ulicę, jedni, by biec na pomoc, drudzy przez prostą ciekawość. [...] nareszcie posłyszano huk bębnów i okrzyki: „do broni”. [...] Chociaż ten okrzyk lud warszawski rozumieć się zdawał, jednak z wolna na ulicę wychodził i gromadził się leniwie, i było więcej ciekawskich niż takich, co by świadomie gotowali się do bitwy. Lud był dobry, uczuć narodowych jemu nie brakowało, ale, jak  powiedzieliśmy, nie będąc wcale przygotowanym, nie ufał tym panom, których po raz pierwszy widział w swym życiu [...]. Źródło: Wiek XIX w źródłach, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1998, s. 178.

 ...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

2. Omów sytuację na ziemiach polskich w trakcie powstania listopadowego. Wpisz w wyznaczone miejsca mocne i słabe strony zbrojnego zrywu Polaków, a następnie wymień szanse i zagrożenia, przed którymi stanęli powstańcy po 30 listopada 1830 r.

Powstanie listopadowe
Mocne strony	Słabe strony
Szanse	Zagrożenia