Lekcja WOP klasa 5B 25/03/2023

 Temat: Rozbicie dzielnicowe-dokończenie tematu.

Testament powstał, bo Bolesław Krzywousty chciał zapobiec bratobójczym wojnom między swoimi synami, które były szkodliwe dla państwa.

1. Synowie Bolesława Krzywoustego w walce o władzę. 

• WŁADYSŁAW WYGNANIEC - otrzymał Śląsk 
• BOLESŁAW KĘDZIERZAWY - otrzymał Mazowsze 
• MIESZKO III STARY - otrzymał Wielkopolskę  
• HENRYK SANDOMIERSKI - otrzymał Ziemię Sandomierską 
• KAZIMIERZ SPRAWIEDLIWY - (POGROBOWIEC) urodził się po śmierci ojca, nie dostał ziemi, musiał iść do klasztoru

Obejrzyj filmik za zgoda rodzicow: https://www.youtube.com/watch?v=6GOc7BHTEaQ

ZASADA SENIORATU

SENIORAT – stosowana w wiekach średnich zasada określająca porządek obejmowania tronu. Ustanawiana była często po podziale kraju między synów władcy i określała, że po jegośmierci władzę zwierzchnią ma każdorazowo sprawować najstarszy męski przedstawiciel rodu(senior).

ZASADA PRYNCYPATU

PRYNCYPAT – zasada władzy monarszej wprowadzona do Polski postanowieniem Bolesława Krzywoustego w roku 1138 i trwająca do końca XIII wieku. Zasada ta polegała na tym, że najstarszy z książąt dzielnicowych miał sprawować władzę zwierzchnią nad pozostałymi(książę zwierzchni).

2. Sprowadzenie Krzyżaków do Polski.

Dla ochrony przed najazdami pogańskich plemion Prusów książę Konrad Mazowiecki zaprosił Krzyżaków (1226).

Zakonnicy przybyli na ziemię chełmińską w 1230 r., wygnani z Węgier.

Do 1283 r. Krzyżacy dokonali podboju Prusów i na odebranych im ziemiach założyli swoje państwo.

W 1309 r. do Malborka przenieśli swoją stolicę.

Krzyżacy wybudowali wiele zamków i podzielili kraj na komturie.

Przeprowadzili też proces kolonizacjizdobytych ziem (ściąganie osadników z Niemiec).

3. Dalsze rozdrobnienie kraju.

W 1227 roku z inicjatywy Leszka Białego odbył się zjazd w Gąsowie, na którym byli: Leszek Biały, Władysław Laskonogi, Konrad Mazowiecki, Henryk Brodaty. Na uczestników zjazdu napadł Świętopełk Pomorski i Władysław Odonic. Leszek Biały zginął, Henryk Brodaty został ciężko ranny, a władzę w Krakowie przejął Władysław Laskonogi. Wydarzenie to stanowi kres władzy senioralnej.

ROZBICIE DZIELNICOWE to okres w historii Polski trwający od 1138 roku do koronacji Władysława Łokietka w roku 1320. Cechą charakterystyczną tego okresu jest postępujące rozdrobnienie państwa polskiego na coraz mniejsze, w znacznej mierze niezależne, władztwa terytorialne. Proces ten był związany z rozradzaniem się dynastii Piastów, której każdy członek, zgodnie z polskim prawem zwyczajowym, miał prawo do posiadania części ojcowizny. Podobne procesy zachodziły w dziejach państwa piastowskiego już wcześniej, jednak zwykle udawało się je w miarę szybko zahamować.

4. Podział Polski na dzielnice spowodował liczne zmiany w dziedzinie polityki, życia społecznego i gospodarki, były to zarówno zmiany pozytywne, jak i negatywne.

SKUTKI SPOŁECZNO-POLITYCZNE	SKUTKI GOSPODARCZE
Wzrost znaczenia możnowładców (immunitety, książęta zainteresowani pozyskiwaniem nowych terenów zamiast sprawnym zarządzaniem)	Przejściowy upadek gospodarki (granice blokujące handel, wojny niszczące zasiewy)
Utrata części terytoriów (Śląsk, Pomorze Zachodnie) w wyniku parcia książąt i margrabiów niemieckich na wschód	Spustoszenie południowej Polski spowodowane najazdem Mongołów (1 poł. XIII w.)
Decentralizacja – odrębne przepisy prawne w poszczególnych dzielnicach	Rozwój rolnictwa w związku z koniecznością lepszego wykorzystania posiadanej ziemi (zagospodarowanie pustek – nowe osady, trójpolówka, nowoczesne narzędzia: brona, pług z metalowym lemieszem)
Napływ osadników cudzoziemskich (Niemców, Holendrów, Żydów)	Przekształcanie podgrodzi w miasta (same grody przebudowywane w zamki – np. Wawel w Krakowie, albo wchłaniane przez miasta – np. Gniezno, Wrocław). Upowszechnienie stosunków feudalnych (nadania ziemi i immunitety)

Temat: Droga do zjednoczenie Polski. 

Rozbicie dzielnicowe przeszkadzało licznym mieszkańcom ziem polskich normalnie żyć. Nagle, bez istotnej przyczyny wiele rodzin zaczęło mieszkać w innych państwach. Kupcy, dotychczas podróżujący bez przeszkód po kraju, teraz musieli płacić cła, jak w handlu zagranicznym.

1. Pierwsze próby zjednoczenia Polski.

Książę wielkopolski Przemysł II do posiadanej prowincji przyłączył Pomorze Gdańskie.

W 1295r. został koronowany w Gnieźnie na króla (abp Jakub Świnka)

2. Rola kościoła w zjednoczeniu Polski.

Jednym z głównych ośrodków biorących udział w zjednoczeniu kraju był Kościół. Granice biskupstw nie pokrywały się z podziałem dzielnicowym, a arcybiskupstwo w Gnieźnie obejmowało obszar całego państwa. Idei zjednoczenia sprzyjało powstanie legendy św. Stanisława, przedstawionej przez kronikarza Wincentego Kadłubka. Św. Stanisław stał się patronem całej Polski (Polsce patronują św. Wojciech i św. Stanisław) a Kraków, gdzie spoczywała trumna ze zwłokami biskupa, ośrodkiem politycznym jednoczącym piastowskie ziemie.

• Arcybiskup Jakub Świnka i jego działalność.

3. Walka Władysława Łokietka o władzę.

· W 1291 roku władzę w Krakowie objął król Czech Wacław II. · W 1300 roku, Wacław II koronował się w Gnieźnie na króla Polski. · władca zjednoczył pod swoją władzą: Wielkopolskę i Małopolskę, a także Pomorze Gdańskie,   Kujawy, ziemię sieradzką i łęczycką. · Wacław II powierzał urzędy państwowe i kościelne Czechom i Niemcom oraz złożył cesarzowi hołd lenny powstała przeciw niemu opozycja polskich możnych. · Śmierć Wacława II w 1305 roku i rychła śmierć jego syna Wacława III, otworzyły drogę do polskiej korony księciu łęczycko-kujawskiemu Władysławowi Łokietkowi.

Władysław Łokietek

WAŻNE DATY · 1300 – koronacja Wacława II na króla Polski (Gniezno) · 1304 - powrót Łokietka do Polski · 1305 - nagła śmierć Wacława II. · 1305 - koronacja Wacława III na króla Czech i Polski. · 1306 – zajęcie Krakowa przez Władysława Łokietka. · 1306 – wyprawa Wacława III przeciw Łokietkowi. · Sierpień 1306 - śmierć Wacława III w Ołomuńcu na Morawach. · 1308 – atak Brandenburczyków na Pomorze Gdańskie. · 1309 – zajęcie Pomorza Gdańskiego przez Krzyżaków. · 1314 – Władysław łokietek odzyskuje władzę w Wielkopolsce, Małopolsce, Kujawach i ziemi sieradzko- łęczyckiej.

5. Władysław Łokietek królem Polski.

Władysław Łokietek (1260-1333) był księciem kujawsko-łęczyckim. W dniu 20 stycznia 1320 roku Władysław Łokietek został koronowany przez arcybiskupa Janisława na króla Polski. Datę tę przyjmuje się często jako koniec epoki rozbicia dzielnicowego w Polsce.

6. Konflikt z Krzyżakami.

· Pierwszy etap konfliktu rozpoczął się, gdy –wezwani na pomoc przeciw Brandenburgii w 1308 roku – Krzyżacy zaatakowali Gdańsk i w ciągu roku opanowali Pomorze Wschodnie · Po 1320 roku król Władysław próbował drogą sądową odzyskać Pomorze. Po fiasku tego przedsięwzięcia toczył kolejne walki (1326-1327, 1329-1332), ale bez powodzenia, mimo symbolicznego sukcesu pod Płowcami (1331 rok). W toku walk Polska utraciła Kujawy.

Władysław Łokietek po bitwie pod Płowcami

7. Polskie insygnia koronacyjne.

 

PRACA DOMOWA

Odpowiedz na pytania 1, 2 oraz 3 z podrecznika ze strony 202. Zadanie 4 z gwiazdka na ocene celujaca.