Klasa VIII język polski 30.11.2024 r.
Temat nr 2: Co kraj, to obyczaj. Po co ludziom przysłowia?
Proszę obejrzeć to krótkie wideo - Czym są przysłowia?
Notatka w zeszycie
Czym jest przysłowie?
Przysłowie to krótkie, dobrze znane powiedzenie, które zazwyczaj pochodzi z kultury ludowej i powszechnego ludzkiego doświadczenia. Przysłowia są używane w codziennej mowie, aby udzielać rad lub wskazówek. Aforyzm natomiast to osobista obserwacja, zazwyczaj przypisywana pisarzowi lub filozofowi.
Ustaliliśmy, że znajomość przysłów ma wiele korzyści zarówno w życiu codziennym, jak i w bardziej formalnych sytuacjach. Przysłowia są wyrazem mądrości ludowej, zbierają doświadczenia wielu pokoleń w zwięzłej, łatwej do zapamiętania formie. Oto kilka powodów, dla których ludzie korzystają z przysłów:
1. Uczą mądrości życiowej
Przysłowia często zawierają uniwersalne prawdy i praktyczne
wskazówki dotyczące życia, relacji i pracy. Dzięki nim można lepiej zrozumieć
rzeczywistość i podejmować bardziej świadome decyzje.
- „Jak sobie pościelisz, tak się wyśpisz” – przypomina o konsekwencjach własnych działań.
- „Nie wszystko złoto, co się świeci” – przestrzega przed ocenianiem rzeczy tylko na podstawie ich wyglądu.
- „Cicha woda brzegi rwie” – przypomina, że pozory mogą mylić.
- „Gdzie drwa rąbią, tam wióry lecą” – uczy, że w każdym działaniu mogą wystąpić skutki uboczne.
2. Ułatwiają komunikację
Przysłowia pomagają w zwięzły sposób wyrazić myśli i
uczucia, które mogłyby wymagać długiego tłumaczenia. Są zrozumiałe i uniwersalne
w kontekście kulturowym.
- „Gdzie kucharek sześć, tam nie ma co jeść” – w skrócie opisuje sytuację, w której zbyt wiele osób próbuje jednocześnie coś robić, co kończy się niepowodzeniem.
- „Lepiej późno niż wcale” – podkreśla wartość działania, nawet jeśli jest opóźnione.
3. Wzbogacają język
Przysłowia dodają wypowiedziom barwności, literackiego
charakteru i kulturowego odniesienia. Dzięki nim wypowiedzi są ciekawsze i
bardziej przekonujące.
- „Co za dużo, to niezdrowo” – elegancko wyraża ideę umiaru.
- „Kto pod kim dołki kopie, sam w nie wpada” – przypomina, że złe intencje mogą obrócić się przeciwko autorowi.
4. Przekazują wartości kulturowe
Przysłowia odzwierciedlają tradycje, normy i wartości danej
społeczności, a ich znajomość pomaga lepiej zrozumieć kulturę.
- „Gość w dom, Bóg w dom” – podkreśla wagę gościnności w polskiej tradycji.
- „Nie czyń drugiemu, co tobie niemiłe” – uniwersalna zasada etyczna.
Co jest czym?
Przypomnieliśmy sobie inne terminy, które wydawały nam się bliskoznaczne.
- aforyzm – 'krótkie, zwięzłe powiedzenie, błyskotliwe sformułowane, zawierające jakąś myśl filozoficzną, naukę moralną lub życiową'
- maksyma – 'zwięźle sformułowana myśl filozoficzna lub etyczna zawierająca pewną zasadę postępowania'
- porzekadło – 'utarte powiedzenie, rodzaj przysłowia; sentencja, maksyma'
- powiedzenie – 'krótka, zwięzła wypowiedź zawierająca jakąś myśl ogólną, morał itp.'
- przysłowie – 'krótkie zdanie, utrwalone w tradycji ustnej, wyrażające jakąś myśl ogólną: wskazówkę, przestrogę'
- sentencja – 'zwięźle sformułowane zdanie zawierające ogólną myśl o charakterze moralnym lub filozoficznym'
Temat nr 3: Przysłowia - gra edukacyjna. Wybieramy najlepsze dokończenie historii.
Zagralimśmy w grę. Historyjki.
1.Milenę nudziło czytanie czytanek. Zajmowało jej to tyle czasu, a historie były nieciekawe. Wolała w tym czasie się pobawić. Gdy Pani ogłosiła konkurs na najlepiej przeczytany wiersz, Milena się zgłosiła, ale zajęła ostatnie miejsce. Nic dziwnego, w końcu bez pracy…
a. nic wielkiego się nie osiągnie.
b. nie ma kołaczy.
c. nie ma czasu.
2.Bartek tegoroczne Święta Bożego Narodzenia spędził u babci w Anglii. Był bardzo smutny, gdy w wigilijny wieczór pod choinką nie znalazł żadnych prezentów. Poszedł spać, zastanawiając się, dlaczego nic nie dostał. Nie miał się co martwić, prezenty były tam następnego ranka. Nic dziwnego, w końcu co kraj…
a. to inne zwyczaje świąteczne.
b. to obyczaj.
c. to prezenty.
3.Kinga bardzo nie lubi sprzątać swoich zabawek. W poniedziałek po zabawie zostawiła samochodziki na środku pokoju. Następnego dnia musiała wcześnie wstać, więc mama pozwoliła jej nie sprzątać. To samo powtórzyło się we wtorek. I środę. I czwartek. Ale w piątek nie miała już tej wymówki i musiała samochodziki posprzątać. Nic dziwnego, w końcu co się odwlecze…
a. to nie uciecze.
b. to trzeba będzie zrobić później.
c. to w końcu stanie.
4. Andrzej uwielbiał czekoladowe ciastka swojego taty. Dlatego też, gdy jego tata je upiekł, nie mógł się powstrzymał i zjadł od razu trzy. A potem jeszcze dwa. I jeszcze kilka, bo były takie pyszne. W końcu wyszedł z kuchni, zostawiając pusty talerz, ale gdy tylko pobiegł na dwór zrobiło mu się niedobrze. Nic dziwnego, w końcu co za dużo…
a. to boli.
b. to może nam zaszkodzić.
c. to niezdrowo.
5. Trojaczki Asia, Kasia i Basia miały tę samą ulubioną zabawkę: lalkę Zosię. Każda z nich chciała się nią ciągle bawić, więc ich rodzice wprowadzili kolejność zabawy. Pewnego dnia, gdy Asia i Kasia kłóciły się, która może się teraz bawić lalką, Basia cichutko zabrała zabawkę i zaczęła się nią bawić w innym pokoju. Nic dziwnego, w końcu gdzie dwóch się bije…
a. tam trzeci korzysta.
b. tam tych dwóch na tym traci.
c. tam więcej siniaków.
6.Pewnego dnia do klasy przyszła nowa uczennica, Monika. Maciek chętnie pokazał jej wszystko w klasie. Zaproponował, że oprowadzi ją po szkole, ale odmówiła. Wyjaśniła, że Czarek zrobi to lepiej, bo nie będzie wszystkiego tłumaczył niepytany, tak, jak to zrobił Maciek w klasie. Chłopak nie zrobił na niej dobrego wrażenia. Nic dziwnego, jeszcze się taki nie urodził…
a. co by każdemu dogodził.
b. co by szkołę dobrze opisał.
c. którego by wszyscy tak samo lubili.
7. Michał w poniedziałek ćwiczył w pogniecionej koszulce i spodenkach. Pech chciał, że tego dnia dyrektorka przyszła właśnie na WF, by wybrać ucznia, który będzie w poczcie sztandarowym na pochodzie rocznicowym. Michał zgłosił się, ale dyrektorka spojrzała na jego wygnieciony strój i wybrała Adę. Nic dziwnego, w końcu jak cię widzą…
a. tak cię malują.
b. tak cię oceniają.
c. tak cię piszą.
8. Karolina zapomniała gumki do szkoły. Jej kolega Piotrek miał dwie, więc dał jej jedną, mówiąc, że będzie to prezent na urodziny. Jednak następnego dnia Piotrek zmienił zdanie i zażądał, żeby Karolina oddała mu gumkę. Dziewczyna zrobiła to, ale nie chciała się później bawić z Piotrkiem. Nic dziwnego, w końcu kto daje i odbiera…
a. ten żadnych kwiatów nie wybiera.
b. ten się w piekle poniewiera.
c. ten postępuje bardzo niesprawiedliwie.
9.Mirek nie mógł się doczekać wtorku. Z okazji nadejścia wiosny Pani miała przynieść im balony, na których będą później malować różne wzory. Niestety, Mirek zaspał we wtorek i spóźnił się na pierwszą lekcję. Pani wręczyła mu ostatni balonik – brzydki i szarobury. Nic dziwnego, w końcu kto późno przychodzi…
a. tego może ominąć coś ważnego.
b. ten ma bardzo duży wybór.
c. ten sam sobie szkodzi.
10. Ani nie było cały tydzień w szkole. W tym czasie w klasie poznali nowe działanie matematyczne. Dlatego też, gdy Ania wróciła do szkoły, nie umiała policzyć zadania. Zgłosiła się i poprosiła Pana o pomoc. Dzięki temu bez problemu wykonała zadanie. Nic dziwnego, w końcu kto pyta…
a. nie błądzi.
b. ten dostaje odpowiedź.
c. ten wie.
11. Dominik miał w sobotę popołudniu pojechać na basen. Dlatego wstał wcześnie i zaczął odrabiać lekcje. Tak szybko zrobił zadania, że przed obiadem zdążył jeszcze zrobić porządek w swoich zabawkach, o co od kilku dni prosili go jego opiekunowie. Nic dziwnego, w końcu kto rano wstaje…
a. temu Pan Bóg daje.
b. ten ma całe maje.
c. ten ma więcej czasu na pracę.
12.Ola prawie spóźniła się na autobus, którym mieli jechać na wycieczkę. Nie mogła przez to usiąść obok swojego przyjaciela Kuby i całą drogę się nudziła. Na szczęście przedstawienie, na którym byli, było bardzo ciekawe i śmieszne, a potem wszyscy poszli na pyszne lody. W drodze powrotnej Ola usiadła obok Kuby i całą drogę rozmawiali. Wieczorem powiedziała dziadkowi, że to był wspaniały dzień. Nic dziwnego, w końcu wszystko dobre…
a. co ma dobry koniec, nawet jeśli miało zły początek.
b. co się dobrze kończy.
c. co się źle zaczyna
Jeżeli chcecie poznać znaczenie przysłów, możecie skorzystać ze strony Słownika Języka Polskiego
Znane polskie przysłowia.
Cel uświęca środki.
Chcieć to móc.
Czas to pieniądz.
Człowiek człowiekowi wilkiem.
Ciekawość to pierwszy stopień do piekła.
Dobrymi chęciami piekło wybrukowane.
Dla chcącego nic trudnego.
Fortuna kołem się toczy.
Jak się człowiek śpieszy, to się diabeł cieszy.
Jak trwoga, to do Boga.
Każdy jest kowalem swojego losu.
Kłamstwo ma krótkie nogi.
Kto wiatr sieje, zbiera burzę.
Lepiej późno niż wcale.
Lepsze jest wrogiem dobrego.
Łaska pańska na pstrym koniu jeździ.
Mowa jest srebrem, a milczenie złotem.
Od przybytku głowa nie boli.
Odważnym szczęście sprzyja.
Pańskie oko konia tuczy.
Potrzeba jest matką wynalazków.
Stara miłość nie rdzewieje.
Strach ma wielkie oczy.
Co dwie głowy, to nie jedna.
Gdyby kózka nie skakała, toby nóżki nie złamała.
Gdzie drwa rąbią, tam wióry lecą.
Nie ma róży bez kolców.
Nie taki diabeł straszny, jak go malują.
Kto pierwszy, ten lepszy.
Nie chwal dnia przed zachodem słońca.
Z deszczu pod rynnę.
Jak cię widzą, tak cię piszą.
Jedna jaskółka wiosny nie czyni.
Głodny jak wilk.
Póty dzban wodę nosi, póki ucho się nie urwie.
Dla każdego coś miłego.
Na pochyłe drzewo wszystkie kozy skaczą.
Z próżnego i Salomon nie naleje.
Wilk syty i owca cała.
Kto nie ryzykuje, ten nie pije szampana.
Nie ma dymu bez ognia.
Co ma wisieć, nie utonie.
Jak Kuba Bogu, tak Bóg Kubie.
Grosz do grosza, a będzie kokosza.
Lepszy wróbel w garści niż gołąb na dachu.
Nie od razu Kraków zbudowano.
Każdy kij ma dwa końce.
.jpg)