1LO WOP 20.09.2025 r.
Temat: Prawo
wyborcze.
1.
Demokracja
pośrednia i bezpośrednia.
2.
Prawo
wyborcze i wybory w Polsce.
a)
Zasady
prawa wyborczego.
b)
Czynne
i bierne prawo wyborcze oraz sytuacje, w jakich może ono zostać odebrane.
Cele lekcji:
Nauczysz się:
- definiować pojęcie współczesnej demokracji;
- rozpoznawać przykłady demokracji pośredniej i bezpośredniej;
- przedstawiać wady i zalety demokracji pośredniej i bezpośredniej;
- rozróżniać zasady prawa wyborczego w wyborach;
- sprawdzać czynne i bierne prawo wyborcze kandydatów na podstawie posiadanego wieku.
Demokracja (gr. demos - lud, kratos - władza), czyli ludowładztwo lub w tłumaczeniu dosłownym rządy ludu, to ustrój powstały w starożytnej Grecji, a dokładnie w Atenach, który przewiduje, iż władzę zwierzchnią w państwie sprawuje ogół obywateli, posiadających prawa polityczne. Przyjmuje się, że termin ten został po raz pierwszy zastosowany również przez Greka - historyka Herodota (V w. p.n.e.). Za kolebkę demokracji, uznaje się Ateny za rządów Solona. To właśnie w drodze wprowadzonych przez władcę reform, w roku 594 p.n.e. greckie polis stało się pierwszą jednostką organizacyjną, która wprowadziła ustrój demokratyczny. Rządy lud sprawował poprzez Zgromadzenie Ludowe. Demokracja Solona różniła się od formy znanej nam dziś. Rządy ludu oznaczały właściwie rządy pełnoletnich mężczyzn, którzy posiadali obywatelstwo. Kobiety oraz niewolnicy nie mieli prawa głosu.
Wyróżnia się dwie formy demokracji
Demokracja bezpośrednia (direct democracy) to z kolei forma sprawowania władzy, która polega na możliwości podejmowania bezpośrednich decyzji państwowych lub wykonywaniu ich przez wszystkich uprawnionych obywateli.
Klasyczna demokracja bezpośrednia narodziła
się i funkcjonowała w starożytnych Atenach, zaś współcześnie najbardziej
zbliżony system polityczny do demokracji bezpośredniej posiada Szwajcaria.
Przedstaw jedną
wadę i zaletę demokracji pośredniej i bezpośredniej.
Demokracja bezpośrednia pozwala obywatelom, ludziom, społeczeństwu lepiej identyfikować się z własnym państwem – jako współwłaściciel w państwie. Ten sposób sprawowania władzy wymusza ogólną akceptację podjętych w referendum decyzji politycznych, natomiast przedreferendalne dyskusje ujawniają słabości w państwie.
W demokracji pośredniej obywatele w trakcie wyborów decyduję wyłącznie o tym, kto zajmie stanowiska przedstawicielskie co przyspiesza proces decyzyjny w państwie.
Jedną z wad demokracji pośredniej jest to, że wybory organizowane są w kilkuletnich odstępach czasowych, a więc możliwość wprowadzenia jakichkolwiek zmian natychmiastowo nie jest możliwa.
Jako główną wadę demokracji bezpośredniej można wymienić brak kompetencji obywateli. Społeczeństwo podejmuje istotne decyzje dotyczące różnych dziedzin, jednocześnie jednak nie jest możliwe, aby każdy obywatel posiadał taką samą wiedzę na temat różnych aspektów funkcjonowania kraju.
Prawo wyborcze jest to zespół norm prawnych regulujących wszystkie aspekty procesu wyborczego: organizację, rejestrację kandydatów, regulację kampanii wyborczej czy sposób weryfikacji wyników.
Zasady prawa
wyborczego, najczęściej ujmowane w konstytucjach, są kluczowymi, a zarazem
kierunkowymi rozstrzygnięciami, które mają zdefiniować charakter wyborów.
Charakterystyka
uniwersalnych zasad prawa wyborczego
- równe - każdy oddany głos ma równą wartość, a więc jest równy głosowi oddanemu przez innego wyborcę. Liczba głosów przysługujących obywatelom jest równa (nie tylko pod względem formalnym, ale także i pod względem siły danego głosu),
- bezpośrednie - wyborca bezpośrednio oddaje swój głos na wybranego przez siebie kandydata,
- proporcjonalne - wyborca oddaje głos na konkretnego kandydata, jednocześnie głosuje na reprezentowane przez niego ugrupowanie polityczne. Im więcej dana partia uzyska głosów, tym więcej jej kandydatów z danego okręgu otrzyma mandatów,
- głosowanie tajne - wybory odbywają się w odpowiednich warunkach, aby zapewnić wyborcom możliwość anonimowego oddania głosów,
- większościowe - (do senatu) senatorami zostają kandydaci, którzy w swoich okręgach uzyskali najwięcej głosów wyborców. Osoby z mniejszym poparciem nie wchodzą do parlamentu.
Rodzaje prawa
wyborczego
Czynne prawo wyborcze – prawo do wybierania. W Polsce mają je wszystkie osoby posiadające obywatelstwo polskie, które najpóźniej w dniu głosowania ukończyły 18 lat. Praw wyborczych nie posiadają osoby ubezwłasnowolnione lub skazane prawomocnym orzeczeniem sądu na pozbawienie praw publicznych.
Bierne prawo
wyborcze – prawo do kandydowania. W Polsce możliwość kandydowania określają
zasady i warunki, które powinien spełniać obywatel, aby kandydować do
określonego organu władzy.
W państwie demokratycznym władza zwierzchnia należy do narodu. Sprawuje on swoją władzę na zasadach demokracji pośredniej, poprzez przedstawicieli wybranych w drodze wyborów oraz demokracji bezpośredniej, gdzie decyzje są podejmowane na drodze np. referendum.
Przydatne informacje na temat prawa głosu w Irlandii.
https://www.citizensinformation.ie/en/government-in-ireland/elections-and-referenda/types-of-elections-and-referendums/presidential-election/
Wybory w Irlandii
Praca z tekstem
Po przeczytaniu s.1-2 Kodeksu wyborczego - uzupełnij tabelę.
Sprawdź się!
Czy znasz odpowiedź?
Zadania do powtórki
1. Powiedź, czym jest demokracja.
2. Przedstaw jedną wadę i jedną zaletę demokracji pośredniej oraz bezpośredniej.
3. Wymień uniwersalne zasady polskiego prawa wyborczego.
4. Wyjaśnij, czym jest czynne prawo wyborcze i bierne prawo wyborcze.
Propozycje tez do tematu brania udziału w wyborach:
-
"Udział w wyborach jest obowiązkiem każdego obywatela demokratycznego państwa."
-
"Rezygnacja z udziału w wyborach to również forma świadomego wyboru politycznego."
-
"Frekwencja wyborcza jest najważniejszym wskaźnikiem jakości demokracji."
-
"Udział w wyborach powinien być obowiązkowy."
-
"Nieuczestniczenie w wyborach osłabia system demokratyczny."
Twoja propozycja .........
.jpg)
