1 LO WOP 4.10.2025 r.
Filar – pionowa, wolno stojąca podpora konstrukcji.
Temat: Demokracja – to też twoja sprawa.
1. Filary demokracji.
Cel:
- rozwój umiejętności argumentacji, refleksja nad poszczególnymi filarami demokracji,
- czytanie ze zrozumieniem, praktyczne zastosowanie wiedzy z tekstu, rozpoznawanie wartości demokratycznych w codziennym życiu,
- dowiesz się, w czym wyraża się demokratyczny charakter państwa (polskiego), używając pojęć: suwerenność, pluralizm, wolne wybory, wolność słowa, wolne media, prawa człowieka, konstytucja, przejrzystość, trójpodział władzy.
Ćwiczenie 1: „Demokratyczny ranking”
- Przeczytaj tekst.
- Wypisz słowa, których nie rozumiesz. Zapytaj o ich znaczenie.
- Zapisz wszystkie filary demokracji, o których jest mowa w tekście
- Wybierz trzy filary demokracji, które uważasz za najważniejsze.
- Uzasadnij każdy wybór w 2–3 zdaniach.
Demokracja – to też twoja sprawa
Wyobraź sobie, że twoja szkoła nie ma samorządu uczniowskiego. Nikt nie pyta cię o zdanie, a decyzje zapadają za zamkniętymi drzwiami gabinetu dyrektora. Brzmi frustrująco, prawda? Właśnie dlatego w państwie demokratycznym suwerenność należy do narodu – czyli do obywateli. To oni, poprzez wolne wybory, decydują, kto ma nimi rządzić.
Ale żeby ta władza nie była zbyt silna, działa trójpodział władzy – parlament tworzy prawo, rząd je wykonuje, a sądy pilnują, by wszystko było zgodne z konstytucją. Każdy z tych elementów to trochę jak trzy niezależne kapitanaty na wielkim statku – gdyby wszyscy sterowali w tę samą stronę, łatwo o katastrofę.
W demokracji nie ma świętych krów – rządy prawa oznaczają, że każdy, od zwykłego obywatela po ministra, musi przestrzegać tych samych zasad. To tak, jakby w meczu wszyscy grali według jednego regulaminu – inaczej gra nie miałaby sensu.
Najważniejsze jest jednak poszanowanie praw człowieka. To dzięki nim możesz mówić, co myślisz, wierzyć w to, w co chcesz (albo w nic), korzystać z internetu, wyrażać emocje. W demokracji chroni się także mniejszości – żeby nikt nie był dyskryminowany tylko dlatego, że jest inny.
Ogromną rolę mają wolne media – to one patrzą władzy na ręce i pokazują obywatelom, co się naprawdę dzieje. Dodaj do tego wolność zgromadzeń i stowarzyszeń – możesz tworzyć grupy, działać społecznie, protestować. Brzmi jak prawo do głośnego wyrażania siebie, prawda?
Ale demokracja to nie tylko prawa, to też obowiązki. Rząd odpowiada przed obywatelami – jeśli zawodzi, ludzie mogą go rozliczyć przy urnach. Wszyscy są też równi wobec prawa – status, płeć, czy pochodzenie nie powinny dawać przewagi.
Żeby demokracja działała dobrze, potrzebna jest też przejrzystość władzy – czyli takie „okna w ratuszu”, dzięki którym widać, jak podejmowane są decyzje. Do tego dochodzi społeczeństwo obywatelskie – aktywni ludzie, którzy chcą zmieniać świat wokół siebie, angażują się w inicjatywy i nie czekają, aż „ktoś zrobi to za nich”.
Nie można zapomnieć o decentralizacji władzy – to właśnie dlatego wybierasz wójta, burmistrza czy radnych. Dzięki temu decyzje dotyczące twojej miejscowości podejmuje ktoś, kto zna lokalne problemy.
Demokracja wymaga też kultury politycznej – umiejętności rozmowy, nawet jeśli się nie zgadzamy. Tutaj pojawia się pluralizm – różnorodność poglądów i partii, które konkurują ze sobą, ale wspólnie tworzą barwny krajobraz polityczny.
Ćwiczenie 2: Twórczo o demokracji
Podzieliliśmy się na grupy. Każda grupa wybrała jeden z filarów demokracji:
Wolność słowa
Rządy prawa
Prawa człowieka
Społeczeństwo obywatelskie
Podział władzy
Zadaniem grupy było w przystępny i twórczy sposób wyjaśnić, dlaczego ten filar demokracji jest ważny – tak, by zrozumieli to Wasi rówieśnicy.
Do wyboru była jedna z form wyrazu:
Notka prasowa (ok. 200 słów)
Plakat z hasłem i grafiką
Hasło reklamowe lub kampanijne
Wiersz
Tekst piosenki lub utworu hip-hopowego (można też go zaprezentować!)
Forma teatralna lub scenka (np. krótka odegrana sytuacja, która pokazuje, czym jest lub nie jest dany filar demokracji)
W domu
Przeczytaj uważnie poniższe sytuacje. Zastanów się, czy przedstawiają one zasady demokracji, czy ich naruszenie. Wskaż, do którego filaru lub filarów demokracji odnosi się każda sytuacja.
.jpg)
