1 LO WOP z 11.10.2025 r.
Temat: Naród i ojczyzna.
- Próba zdefiniowania narodu.
- Naród a grupa etniczna.
- Narod a państwo.
- Dziedzictwo, tożsamość i symbole narodowe.
- Pojęcie ojczyzny.
Cele lekcji
- zrozumiesz, co znaczą pojęcia: naród, ojczyzna, patriotyzm, tożsamość narodowa;
- poznasz elementy, które łączą ludzi we wspólnotę narodową – język, kulturę, tradycję, historię, symbole (oraz wspólne doświadczenie);
- zastanowisz się, jak dziś możesz okazywać postawę patriotyczną w codziennym życiu;
- wyrazisz własne refleksje i uczucia związane z byciem częścią narodu.
Z czym kojarzy ci się naród? - burza mózgów
Nie ma jednej definicji narodu, są jednak kluczowe cechy i czynniki narodotwórcze.
Naród tworzy się dzięki wspólnym cechom i więziom, które łączą ludzi w jedną wspólnotę. Do najważniejszych czynników narodotwórczych należą:
-
Wspólna kultura i język – łączą ludzi przez tradycje, zwyczaje, wartości oraz wspólny sposób porozumiewania się.
-
Wspólna historia i losy dziejowe – wspólne doświadczenia z przeszłości budują poczucie jedności i tożsamości narodowej.
-
Świadomość narodowa – przekonanie, że jest się częścią określonego narodu i poczucie więzi z jego członkami.
-
Pochodzenie etniczne – wspólne korzenie i pochodzenie mogą wzmacniać poczucie wspólnoty narodowej.
-
Terytorium – obszar zamieszkiwany przez dany naród, z którym ludzie czują się związani.
-
Więzi społeczne i gospodarcze – wspólne interesy, współpraca i codzienne życie społeczne umacniają jedność narodu.
Mniejszości w Polsce
Mniejszości etniczne: kaszubska, karaimska, łemkowska, romska, tatarska.
Mniejszości narodowe:białoruska, czeska, litewska, niemiecka, ormiańska, rosyjska, słowacka, ukraińska, żydowska.
Naród to wspólnota ludzi połączonych wspólną historią, pochodzeniem, językiem, kulturą i tradycją. Zazwyczaj jego członkowie zamieszkują to samo terytorium, posiadają własne państwo lub dążą do jego utworzenia. Naród troszczy się o swoje dziedzictwo narodowe, czyli dobra materialne i duchowe przekazywane z pokolenia na pokolenie – dzieła sztuki, literaturę, zabytki czy obyczaje. Członków narodu łączy tożsamość narodowa, czyli świadomość przynależności do tej wspólnoty oraz poczucie więzi wynikające z wspólnych dziejów i wartości.
Główne święta państwowe i narodowe (dni wolne od pracy)
1 stycznia: Nowy Rok
6 stycznia: Trzech Króli (Objawienie Pańskie)
Marzec/Kwiecień: Wielkanoc (niedziela i poniedziałek)
1 maja: Święto Pracy
3 maja: Święto Konstytucji 3 Maja
Maj/Czerwiec: Boże Ciało
15 sierpnia: Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny, Święto Wojska Polskiego
1 listopada: Dzień Wszystkich Świętych
11 listopada: Narodowe Święto Niepodległości
25–26 grudnia: Boże Narodzenie
Dni pamięci narodowej i inne ważne święta (nie wszystkie są dniami wolnymi od pracy)
1 marca: Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych
2 maja: Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej
8 maja: Rocznica zakończenia II wojny światowej
1 sierpnia: Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego
15 sierpnia: Święto Wojska Polskiego (rocznica Bitwy Warszawskiej)
17 września: Rocznica napaści ZSRR na Polskę
31 sierpnia: Dzień Solidarności i Wolności
Słuchaliśmy utwór Jacka Kaczmarskiego Limeryki o narodach
Tutaj znajdziecie tekst utworu.
Ukończył studia na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Swoją działalność artystyczną rozpoczął w połowie lat 70., choć wiele jego tekstów powstało wcześniej. Debiutował w 1976 roku podczas Warszawskiego Jarmarku Piosenki, a już rok później zdobył nagrodę na Studenckim Festiwalu Piosenki w Krakowie za utwór „Obława”. Współpracował m.in. z kabaretem „Pod Egidą” Jana Pietrzaka, grupą Piosenkariat oraz Teatrem na Rozdrożu.
W 1981 roku zdobył nagrody na festiwalach w Opolu i Gdańsku, m.in. za „Epitafium dla Włodzimierza Wysockiego”. Jego najbardziej znany utwór, „Mury”, stał się nieoficjalnym hymnem „Solidarności”. W czasie trasy koncertowej we Francji ogłoszono w Polsce stan wojenny, przez co Kaczmarski pozostał na emigracji. Koncertował w wielu krajach świata, m.in. w USA, Kanadzie, Australii, Izraelu i państwach Europy Zachodniej, wspierając polską opozycję i podziemną „Solidarność”.
W 1984 roku został członkiem Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa w Monachium, gdzie prowadził audycję „Kwadrans Jacka Kaczmarskiego” i komentował bieżące wydarzenia. Do kraju powrócił w 1990 roku, kontynuując działalność artystyczną. W 2002 roku zagrał swój ostatni koncert. Kilka tygodni później zdiagnozowono u niego nowotwór przełyku. Zmarł w 2004 roku w Gdańsku.
Argumenty ZA (korzystne dla ludzkości):
1. Różnorodność kulturowa wzbogaca świat.
Każdy naród ma własne tradycje, język, muzykę, kuchnię, sztukę. Dzięki temu świat jest ciekawszy i bardziej inspirujący.
Przykład: Wymiana kulturowa między narodami sprawia, że ludzie poznają inne wartości i uczą się tolerancji.
2. Wymiana handlowa między narodami.
Przykład: Ludzie mają dostęp do towarów niewystępujących na ich terytorium.
Argumenty PRZECIW (niekorzystne dla ludzkości):
1. Podziały narodowe mogą prowadzić do konfliktów i wojen.
Ludzie często stawiają interesy swojego narodu ponad dobro wspólne, co może prowadzić do nienawiści i przemocy.
Przykład: Wojny światowe czy konflikty etniczne (np. na Bałkanach) wynikały często z napięć między narodami.
2. Różnice narodowe utrudniają współpracę międzynarodową.
Różnice językowe, polityczne i kulturowe czasem przeszkadzają w rozwiązywaniu globalnych problemów, takich jak zmiany klimatu czy ubóstwo.
Przykład: Trudności w osiąganiu wspólnych porozumień podczas konferencji klimatycznych ONZ.
W domu
Do powtórzenia
Filary demokracji
- Suwerenność narodu – władza pochodzi od narodu, który wyraża swoją wolę poprzez wybory.
- Rządy prawa (praworządność) – wszystkie osoby i instytucje są równorzędnie poddane prawu i muszą go przestrzegać.
- Trójpodział władzy – władza dzieli się na trzy niezależne gałęzie: ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą.
- Poszanowanie praw człowieka – ochrona podstawowych praw i wolności, takich jak wolność słowa, prawo do życia, wolność wyznania, itp.
- Ochrona mniejszości – zapewnienie praw i ochrony mniejszości narodowych, etnicznych, religijnych oraz innych grup.
- Wolność słowa i mediów – Wolność prasy i mediów, co umożliwia niezależne informowanie społeczeństwa oraz kontrolowanie władzy.
- Wolność zgromadzeń i stowarzyszeń – obywatele mają prawo do organizowania się, tworzenia stowarzyszeń, zgromadzeń i manifestacji.
- Wolność wyborów – regularne, wolne i uczciwe wybory, które umożliwiają obywatelom wybór swoich przedstawicieli.
- Przejrzystość działania władzy – władza publiczna działa w sposób przejrzysty i dostępny dla obywateli.
- Społeczeństwo obywatelskie – aktywne zaangażowanie obywateli w życie publiczne, uczestnictwo w organizacjach pozarządowych i inicjatywach społecznych.
- Odpowiedzialność rządu – rząd odpowiada przed obywatelami za swoje działania, a urzędnicy ponoszą odpowiedzialność za decyzje.
- Równość przed prawem – wszyscy obywatele są równi wobec prawa, bez względu na status społeczny, rasę, płeć czy wyznanie.
- Decentralizacja władzy (na przykładzie wyborów samorządowych) – przekazywanie części uprawnień z poziomu centralnego na lokalny, co zwiększa udział obywateli w zarządzaniu.
- Kultura polityczna – kultura dialogu, tolerancji i współpracy politycznej, która sprzyja rozwojowi demokratycznych instytucji i procedur.
- Pluralizm - zasada, która uznaje istnienie i współistnienie różnych poglądów, ideologii, partii politycznych oraz grup interesu w społeczeństwie.
Zadanie 1
- Wybierz trzy filary demokracji, które uważasz za najważniejsze.
- Uzasadnij każdy wybór w 2–3 zdaniach.
Ćwiczenie „Czy to jest demokracja?”
Przeczytaj uważnie poniższe sytuacje. Zastanów się, czy przedstawiają one zasady demokracji, czy ich naruszenie. Wskaż, do którego filaru lub filarów demokracji odnosi się każda sytuacja.
W mieście odbywają się wybory samorządowe, w których mieszkańcy wybierają swojego burmistrza.
Sąd uniewinnia osobę oskarżoną niesłusznie, mimo że władze chciały innego wyroku.
Rząd odmawia wydania informacji o wydatkach publicznych, tłumacząc, że „obywatele nie muszą tego wiedzieć”.
Telewizja może swobodnie krytykować decyzje polityków i ujawniać afery.
W szkole uczniowie wybierają przewodniczącego samorządu w tajnym głosowaniu.
Policja zatrzymuje obywatela tylko dlatego, że należy do mniejszości etnicznej.
Kobieta zostaje odrzucona w konkursie na stanowisko urzędnicze, ponieważ komisja uważa, że „to praca dla mężczyzn”.
Obywatele organizują pokojową manifestację w obronie środowiska.
Partie polityczne o różnych programach startują w wyborach i rywalizują o głosy obywateli.
Premier publicznie przeprasza za błąd swojego rządu i ogłasza plan naprawczy.
W mieście odbywają się wybory samorządowe, w których mieszkańcy wybierają swojego burmistrza.
Sąd uniewinnia osobę oskarżoną niesłusznie, mimo że władze chciały innego wyroku.
Rząd odmawia wydania informacji o wydatkach publicznych, tłumacząc, że „obywatele nie muszą tego wiedzieć”.
Telewizja może swobodnie krytykować decyzje polityków i ujawniać afery.
W szkole uczniowie wybierają przewodniczącego samorządu w tajnym głosowaniu.
Policja zatrzymuje obywatela tylko dlatego, że należy do mniejszości etnicznej.
Kobieta zostaje odrzucona w konkursie na stanowisko urzędnicze, ponieważ komisja uważa, że „to praca dla mężczyzn”.
Obywatele organizują pokojową manifestację w obronie środowiska.
Partie polityczne o różnych programach startują w wyborach i rywalizują o głosy obywateli.
Premier publicznie przeprasza za błąd swojego rządu i ogłasza plan naprawczy.
.jpg)
