Klasa 1LO WOP 25.10.2025 r.

 

Temat: Kto i w jakich okolicznościach może zostac obywatelem Polski. 

1. Czym jest obywatelstwo?
2. Sposoby uzyskiwania polskiego obywatelstwa?

Cele lekcji:

• dowiesz się, czym jest obywatelstwo i jakie ma znaczenie;

• dowiesz się, w jakich okolicznościach można obywatelstwo otrzymać lub się go zrzec;

• będziesz ćwiczyć umiejętność zadawania pytań i wyciągania wniosków na podstawie tabeli i mapy;

• poznasz pojęcia: naturalizacja, repatriacja.

Ustawa o obywatelstwie polskim

Art. 4.

Obywatelstwo polskie nabywa się:

1) z mocy prawa;

2) przez nadanie obywatelstwa polskiego;

3) przez uznanie za obywatela polskiego;

4) przez przywrócenie obywatelstwa polskiego.

Art. 8.

Do nadania obywatelstwa polskiego małoletniemu, który ukończył 16 lat, uznania go za obywatela polskiego oraz utraty przez niego obywatelstwa polskiego wskutek wyrażenia zgody na zrzeczenie się obywatelstwa przez jego rodziców jest wymagane oświadczenie o wyrażeniu zgody złożone przez małoletniego.

Rozdział 2

Nabycie obywatelstwa polskiego z mocy prawa

Art. 14. 

Małoletni nabywa obywatelstwo polskie przez urodzenie, w przypadku gdy:

1) co najmniej jedno z rodziców jest obywatelem polskim;

2) urodził się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a jego rodzice są nieznani, nie posiadają żadnego obywatelstwa lub ich obywatelstwo jest nieokreślone.

Art. 15. 

Małoletni nabywa obywatelstwo polskie, gdy został znaleziony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a jego rodzice są nieznani.

Art. 16. 

Małoletni cudzoziemiec, przysposobiony przez osobę lub osoby posiadające obywatelstwo polskie, nabywa obywatelstwo polskie, jeżeli przysposobienie pełne nastąpiło przed ukończeniem przez niego 16 lat. W tym przypadku przyjmuje się, że małoletni cudzoziemiec nabył obywatelstwo polskie z dniem urodzenia.

W skrócie - kto może otrzymać obywatelstwo polskie?

Cudzoziemiec, który spełnia przynajmniej jeden z poniższych warunków:

1. warunek:
   • co najmniej od 3 lat, nieprzerwanie i legalnie, przebywa w Polsce, na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej lub prawa stałego pobytu,
   • ma stabilne i regularne źródło dochodu w Polsce,
   • ma tytuł prawny do zajmowania lokalu mieszkalnego,
2. warunek:
   • co najmniej od 2 lat, nieprzerwanie i legalnie, przebywa w Polsce, na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej lub prawa stałego pobytu,
   • co najmniej od 3 lat jest w małżeństwie zawartym z obywatelem polskim lub nie ma żadnego obywatelstwa,
3. warunek:
   co najmniej od 2 lat przebywa nieprzerwanie i legalnie w Polsce na podstawie zezwolenia, które uzyskał w Polsce jako uchodźca,
    
4. warunek:
   • ma mniej niż 18 lat,
   • legalnie przebywa w Polsce, na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej lub prawa stałego pobytu,
   • jedno z rodziców ma polskie obywatelstwo,
   • drugie z rodziców wyraziło zgodę na uznanie dziecka za polskiego obywatela,
5. warunek:
   • ma mniej niż 18 lat,
   • legalnie przebywa w Polsce, na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej lub prawa stałego pobytu,
   • co najmniej jednemu z jego rodziców zostało przywrócone polskie obywatelstwo,
   • drugi rodzic, jeśli nie ma polskiego obywatelstwa, wyraził zgodę na uznanie dziecka za polskiego obywatela,
6. warunek:
   • co najmniej od 10 lat nieprzerwanie i legalnie przebywa w Polsce;
   • ma zezwolenie na pobyt stały, zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej lub prawo stałego pobytu,
   • ma w Polsce stabilne i regularne źródło dochodu oraz tytuł prawny do zajmowania lokalu mieszkalnego;
7. warunek:
   • co najmniej od roku nieprzerwanie i legalnie przebywa w Polsce;
   • ma zezwolenie na pobyt stały, uzyskane w związku z polskim pochodzeniem lub Kartą Polaka.

Pamiętaj! Aby zostać uznanym za polskiego obywatela należy znać język polski na poziomie B1.

Geneza obywatelstwa

Pojęcie obywatelstwa w starożytności pojawia się w kontekście greckich polis, gdzie dotyczyło pełni praw obywatelskich mężczyzn. Wcześniejsze państwa starożytnego Wschodu raczej nie przyznawały praw większości mieszkańców, których określano jako poddanych. Grecki obywatel (polites) wywodzi się od słowa polis – miasto‑państwo. Obywatele w polis mieli nie tylko prawa, ale i obowiązki wobec państwa, związane z aktywnym uczestnictwem w życiu publicznym. Według starożytnych Greków obywatel to człowiek wolny, zdolny do wyboru miejsca zamieszkania, mądry, wykształcony i zaangażowany w dobro państwa – idea, która w pewnym stopniu obowiązuje także współcześnie.

Sposoby nabywania obywatelstwa – streszczenie

Nabywanie obywatelstwa regulują przepisy wewnętrzne każdego państwa, przy czym możliwości ich interpretacji są ograniczone. Wyróżnia się dwa główne sposoby nabycia obywatelstwa: pierwotne i wtórne.

Pierwotne sposoby nabywania obywatelstwa:

1. Prawo krwi (łac. ius sanguinis) – dziecko otrzymuje obywatelstwo rodziców. Wystarczy, że jedno z nich jest obywatelem danego kraju; jeśli oboje są, dziecko automatycznie dziedziczy ich obywatelstwo.

2. Prawo ziemi (łac. ius soli) – obywatelstwo przysługuje dziecku z racji urodzenia na terytorium danego państwa, niezależnie od obywatelstwa rodziców. Za terytorium uznaje się również statki, samoloty i placówki dyplomatyczne danego kraju.

Wtórne nabywanie obywatelstwa obejmuje trzy główne sposoby:

1. Naturalizacja – nadanie obywatelstwa cudzoziemcowi, który osiedlił się w danym państwie, np. imigrantom ekonomicznym, uchodźcom lub współmałżonkom obywateli. Proces jest dobrowolny i wymaga m.in. kilkuletniego zamieszkania w kraju, znajomości języka, dobrej opinii, stałych dochodów oraz często zdania egzaminu. W przypadku małżeństwa procedury są uproszczone.

2. Urodzenie – przyznanie obywatelstwa dziecku, gdy rodzice są nieznani lub ich obywatelstwo nie jest określone.

3. Repatriacja – nabycie obywatelstwa przez osoby powracające do kraju ojczystego, które wcześniej utraciły obywatelstwo np. w wyniku wojny lub zmiany granic.

W Polsce obowiązuje zasada prawa krwi. Dziecko nabywa – na mocy prawa – obywatelstwo polskie przez urodzenie z rodziców, z których co najmniej jedno posiada obywatelstwo polskie, bez względu na miejsce urodzenia dziecka. Zgodnie z polskim prawem może również zostać zastosowana zasada prawa ziemi. Dzieje się tak wtedy, gdy dziecko urodzi się lub zostanie znalezione na terytorium RP, a oboje rodzice są nieznani lub obywatelstwo ich jest nieokreślone bądź nie mają żadnego obywatelstwa. Wtedy dziecko na mocy prawa nabywa obywatelstwo polskie.

Prezydent RP może nadać cudzoziemcowi, na jego wniosek, obywatelstwo polskie. Wniosek o nadanie obywatelstwa polskiego osoby zamieszkałe w Polsce wnoszą za pośrednictwem wojewody właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej, a zamieszkałe za granicą – za pośrednictwem właściwego konsula.

Liczba osób, którym Prezydent RP wyraził zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego (utraciły obywatelstwo polskie) w 2024 r. 

Dane zaczerpnęłam ze strony dane.gov.pl

    Wielka Brytania                3                                      3 

Przyjrzyj się tabeli i zapisz 2–3 pytania, które się nasuwają.

Nasze pytania

• Co może tłumaczyć dużą liczbę decyzji wobec obywateli Niderlandów i Austrii?
• Które kraje mają największą różnicę między „liczbą decyzji” a „liczbą osób”?
• Dlaczego liczba osób i decyzji może się różnić (np. dla Szwecji 8 decyzji – 11 osób)?
• Jakie wnioski można wyciągnąć z faktu, że w niektórych krajach są  tylko 1–2 decyzje?